1. Semantikaning lingvistika va leksikologiyada o`rganilishi


Polisemiya va omonimiya universal til hodisasi sifatida



Download 119,27 Kb.
bet3/44
Sana16.01.2023
Hajmi119,27 Kb.
#899800
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44
Bog'liq
@Nargiza Aliyevna

3. Polisemiya va omonimiya universal til hodisasi sifatida
Polisemiyani o'rganish tarixi o'n yildan ortiq vaqtga ega bo'lishiga qaramay, bugungi kunda bu masalani konstruktiv hal qilish haqida bir ma'noda gapirish mumkin emas. 20-asrning so'nggi yillarida ushbu lingvistik hodisani har tomonlama tahlil qilish bilan bog'liq tadqiqotlarning paydo bo'lishi (Sternina M.A., Leshcheva L.M.) lingvistik hodisa sifatida polisemiya muammolarini shakllantirishning muhim bosqichidir.
Maslovaning ta'kidlashicha, polisemiya fenomeni "kognitiv xususiyatga ega va lingvistik omillarning murakkab o'zaro ta'siri, shaxsning psixofiziologik va ijtimoiy tabiati bilan bog'liq" 23.
Leksik polisemiya haqida gapirganda, rus tilshunosligida ushbu hodisani nomlash uchun bir nechta sinonimik atamalar mavjudligini yodda tutish kerak: polisemiya, polisemiya, semantik hosila, noaniqlik. Eng keng tarqalgan atama - bu noaniqlik. Bu til birligining bir nechta ma'noga ega ekanligini taxmin qiladi. Ko‘p ma’nolilik atamasi ba’zan ko‘p ma’nolilik so‘zining sinonimi sifatida ishlatiladi, polisemiya esa odatda faqat leksik polisemiya sifatida tushuniladi. Bu farq tegishli sifatlarning ishlashida uchraydi: faqat so'z ko'p ma'noli bo'lishi mumkin, ifoda ham, gap ham ko'p ma'noli bo'lishi mumkin.
Koʻp maʼnolilik, polisemiya — til birliklarining birdan ortiq maʼnoga ega boʻlishi. Koʻp maʼnolilik — koʻp qirrali va murakkab hodisa. Deyarli har bir soʻzning lugʻaviy maʼno taraqqiyoti aniq, individual yondashishni, izohlashni talab qiladi. Koʻp maʼnolilik maʼnosi faqat matnda bilinadi. Onamning koʻzi hali yaxshi koʻradi (aʼzo); buloqning koʻzi, igvaning koʻzi (teshik); uzukning koʻzi (uzukka qoʻyilgan tosh); taxtaning koʻzi (taxtadagi doira shakl).
Koʻp maʼnolilik ikki yoʻl bilan hosil boʻladi: 1) soʻzning yangi maʼno kasb etishi natijasida. Mas, yer soʻzi dastlab bir maʼnoli boʻlgan, qolgan maʼnolar soʻzning maʼno tarkibi taraqqiyoti natijasida paydo boʻlgan; 2) koʻp maʼnoli soʻzdan yoki koʻp maʼnoli qoʻshimcha vositasida soʻz yasalishi natijasida. Koʻp maʼnoli soʻzlar qancha maʼnoga ega boʻlmasin, bu soʻzlar maʼnosi oʻzaro bogʻlangan, yaʼni maʼnolar orasida qandaydir semantik aloqa mavjud boʻladi. Xuddi shu xususiyat ularni omongshlardan farqlaydi. Soʻzning Koʻp maʼnolilikini, asosan, matn hal etadi: soʻzning ishlatilish matni qanchalik rang-barang boʻlsa, bu soʻz shunchalik koʻp lugʻaviy maʼnoni ang-latadi.

Download 119,27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish