1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

Viruslarning ko‘payishi haqidagi qisqacha xulosa 
Viruslarning 
ko‘payishi bakteriyalar va boshqa bir hujayrali 
organizmlarnikidan farq qiladi, shuning uchun ham viruslarni ko‘payishini 
dis’yunktiv ko‘payish dedik va bu jarayonni shartli ravishda 
to‘rt fazadan
iborat 

---

 
 
166 
deb yuritiladi
. Birinchi fazada
virus zarrachasi boshqa organizm hujayrasiga 
yuqorida aytib o‘tilgandek 
adsorbsiyalanadi
. Bu faza gripp va poliomielit 
viruslarida chuqur o‘rganilgan. 
Virus adsorbsiyalanadigan hujayraning po‘sti turli uchastkalardan iborat 
bo‘ladi, ba’zi uchastkalarda mukoproteidlar, boshqa uchastkalarda lipoproteidlar 
bo‘ladi. Gripp virusi mukoproteidli uchastkaga, poliomielit virusi esa lipoproteid 
uchastkaga adsorbsilanadi. So‘ngra virus pinotsitozga o‘xshash mexanizm 
vositasida hujayra ichiga o‘tadi, bunga 
viropeksis 
deyiladi. 
Ikkinchi fazada
virus hujayra ichiga o‘tadi
. 
Hujayra ichiga o‘tgan virusning oqsil qobig‘i fermentlar ta’sirida emiriladi 
va hujayraning ichiga nuklein kislota o‘tadi. 
Uchinchi
fazada
hujayra ichiga 
o‘tib olgan nuklein kislota hujayradagi moddalar almashinuvi jarayonini 
virus 
zarrachalarini 
sintezlash
tomonga 
yo‘naltiradi. Bunda sintezlovchi 
fermentlarning faoliyati aktivlashadi, boshqa fermentlarning ishi tormozlanadi. 
Bundan tashqari, viruslar uchun xos bo‘lgan fermentlar ham sintezlanadi, ya’ni 
bu davrda yangi virus—hujayra sistemasi vujudga keladi. Bunda nuklein kislota, 
oqsil va boshqa qismlar sintezlanadi, undan keyin bu qismlar birlashib, virus 
zarrachasi hosil bo‘ladi. 
To‘rtinchi fazada
virus zarrachalari