1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

166 
Shaxsiy tarkib bo‘yicha ish beruvchining buyrug‘i xodimga ma‘lum qilinib, 
tilxat olinadi. 
9.3.Mehnat ta’tili to’g’risidagi buyruqlar 
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksiga asosan barcha ta‘tillar mehnat, 
ijtimoiy (homiladorlik va tug‘ish, bolalarni parvarishlash, o‘qish bilan bog‘liq, 
ijodiy) va ish haqi saqlanmagan holda beriladigan ta‘tillarga bo‘linadi. O‘z 
navbatida, mehnat ta‘tillari: yillik mehnat ta‘tili; yillik asosiy ta‘til; minimal va 
uzaytirilgan; yillik ko‘shimcha; mehnat sharoiti noqulay va o‘ziga xos bo‘lgan 
ishlar uchun beriladigan; og‘ir va noqulay iqlim sharoitlaridagi ish uchun 
qo‘shimcha ta‘tillarga bo‘linadi. 
Yillik ta‘tillarni berishga asos tasdiqlangan ta‘tillar jadvali (O‘zbekiston 
Respublikasi Mehnat kodeksining 144-moddasi) hisoblanadi. Amaliyotda ta‘til 
buyrug‘ini chiqarishga, tashkilotda ishlayotgan xodimlarning sonini ko‘pligini 
hisobga olib, tarkibiy bo‘lim rahbariyati tomonidan rasmiylashtiriladigan 
bildirishnoma, ayrim hollarda esa xodimning arizasi asos bo‘ladi. Aksariyat 
hollarda ariza yillik mehnat ta‘tili muddati o‘zgargan yoki ma‘lum ijtimoiy ta‘til 
turidan biri olinayotganda yoziladi.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 143-moddasi 4-
bandiga muvofiq maktablar, hunar-texnika bilim yurtlari, oliy va o‘rta maxsus 
o‘quv yurtlari, kadrlarning malakasini oshirish, ularni tayyorlash va qayta 
tayyorlash institutlari hamda kurslarining muallimlar tarkibiga birinchi ish yilida 
yillik ta‘til ularning mazkur o‘quv yurtiga ishga kirgan vaqtidan qat‘iy nazar 
haqiqiy ishlagan vaqtiga mutanosib ravishda haq to‘lagan holda yozgi ta‘til davrida 
to‘liq beriladi deb belgilangan. Barcha turdagi buyruqlarda ta‘til turi va uning 
muddati ko‘rsatilishi shart.
9.4. Boshqa ishga o’tkazish haqidagi buyruqni rasmiylashtirish
 
Xodimni boshqa ishga o‘tkazish ishchining mehnat vazifalarining o‘zgarishi 
bilan bog‘liq bo‘ladi. Boshqa ishga o‘tkazishga mehnat shartnomasi taraflarining 

---

167 
kelishuvi bo‘yicha, uzrli sabablarga ko‘ra xodimning tashabbusi bilan yoki ishlab 
chiqarish zarurati yoki bekor turib qolinishi munosabati bilan bog‘liq ish 
beruvchining tashabbusi bo‘yicha yo‘l qo‘yiladi. 
Boshqa ishga o‘tkazish muddatiga ko‘ra doimiy va vaqtinchalik bo‘ladi. O‘zR 
MKning 92, 93, 94 – moddalariga asosan boshqa ishga o‘tkazish xodimning 
roziligi bilan amalga oshiriladi, ishlab chiqish zarurati yoki bekor turib qolinishi 
munosabati bilan (O‘zR MKning 95-moddasi) bog‘liq bo‘lgan holatlar bundan 
mustasno. Biroq bunday holda xodim sog‘lig‘iga tug‘ri kelmaydigan boshqa ishga 
o‘tkazilishi mumkin emas. 
O‘zR MKning 96-moddasiga asosan doimiy, vaqtinchalik boshqa ishga 
o‘tkazish, mehnat shartlarini, shuningdek ish joyini o‘zgartirish ish beruvchining 
buyrug‘i bilan rasmiylashtiriladi. 
Boshqa doimiy ishga o‘tkazish haqidagi buyruqni chiqarish uchun xodim 
bilan tuzilgan mehnat shartnomasiga kiritilgan qo‘shimchalar asos bo‘lib xizmat 
qiladi. Doimiy boshqa ishga o‘tkazish haqidagi buyruq mehnat shartnomasiga 
kiritilgan o‘zgartirishlarning mazmuniga to‘la muvofiq holda chiqariladi va 
xodimga ma‘lum qilinib, tilxat olinadi (O‘zR MKning 96-moddasi 2-qismi). 
Xodim bilan ish beruvchi o‘rtasidagi kelishuv bo‘yicha vaqtincha boshqa 
ishga o‘tkazishga yo‘l qo‘yiladi (O‘zR MKning 93-moddasi). Boshqa ishga 
o‘tkazish haqidagi buyruqda albatta uning muddati ko‘rsatilishi shart. Boshqa 
ishga o‘tkazish muddati tugagach, ish beruvchi xodimga uning avvalgi ishini 
berishi lozim. 
Mehnat shartnomasi taraflarining kelishuvi bo‘yicha va xodimning tashabbusi 
bilan vaqtincha boshqa ishga o‘tkazish haqida buyruq chiqarishga ishchining 
arizasi, homilador va ikki yoshga to‘lmagan bolasi bor ayollarga esa ularni arizasi 
va tibbiy ma‘lumotnoma asos bo‘ladi. 
Ish beruvchining tashabbusi bilan vaqtincha boshqa ishga o‘tkazish haqida 
buyruqni chiqarishga ishlab chiqarish zarurati yoki bekor turib qolinishi holatlari 
mavjudligi asos bo‘ladi. 

---

168 
Ish beruvchining tashabbusi bilan vaqtincha boshqa ishga o‘tkazish haqida 
buyruqni chiqarishga ishlab chiqarish zarurati yoki bekor turib qolinishi holatlari 
mavjudligi asos bo‘ladi. Mehnat shartlarining, shuningdek ish joyining o‘zgarishi 
ish beruvchi buyrug‘i bilan rasmiylashtiriladi. 
Mehnat shartnomasida nazarda tutilgan mehnat shartlarini o‘zgartirish 
haqida buyruqni chiqarishga xodim bilan tuzilgan mehnat shartnomasiga kiritilgan 
o‘zgartirishlar asos bo‘ladi. Mehnat shartnomasida muayyan ish joyi aniq ko‘rsatib 
qo‘yilgan hollarda ish joyini o‘zgartirish haqida buyruq chiqarish uchun xodim 
bilan tuzilgan mehnat shartnomasiga kiritilgan o‘zgartirishlar asos bo‘ladi. 
Boshqa bir xodimning o‘rnida ishlash ham vaqtinchalik boshqa ishga 
o‘tkazish kabi rasmiylashtiriladi. Boshqa xodimning o‘rnida ishlash ikki xil 
holatda yuz beradi: 

vaqtinchalik yo‘q bo‘lgan xodimning ishlarini o‘zi bajarayotgan doimiy 
vazifalardan to‘liq ozod etilgan holda bajarish; 

vaqtinchalik yo‘q bo‘lgan xodimning vazifalarini bajarayotgan boshqa 
xodimga asosiy vazifalarga qo‘shimcha ma‘suliyat yuklatish. 
Bunday mazmundagi buyruqni chiqarishga xodimning roziligi va boshqa 
xodimning o‘rniga ishlashga olib kelgan sabab asos bo‘ladi.