1 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

embrioo„stirish 
deb 
ataladi. Bunda murtakni o‗stirishda foydalaniladigan ozuqa muhiti tarkibi 
oddiy, qo‗shimchalarsiz holatda, ya‘ni Uayt ozuqa muhiti singari bo‗lishi yoki 
mineral tuzlar va saxaroza qo‗shilgan bo‗ladi. Urug‗lanishda murtakda yuzaga 
keluvchi nomuvofiqlik rivojlanishning ancha erta bosqichlarida yuzaga kelishi 
ham mumkin. Bunda murtak rivojlanishi ikki bosqichdan iborat bo‗ladi. Birin-
chisi, murtakning embrional rivojlanishi bo‗lib ya‘ni murtakda differensial-
lanish davom etadi. Ikkinchisi murtakning o‗sish bosqichi bo‗lib bu bosqich 
uchun ancha murakab ozuqa muhiti talab qilinadi va ozuqa muhiti tarkibiga 
saxaroza, turli xil aminokislotalar, vitaminlar va gormonlar qo‗shiladi.
Keyingi vaqtlarda qishloq xo‗jaligida donli va boshoqli boshqa ekin-
larning embirioo‗stirish usuli yordamida seleksion gibrid navlari yaratilgan.
Embrioo‗stirish usuli yordamida turlararo gibridlarni yaratish ishlari 
bevosita mevali o‗simliklar ustida ham olib borilmoqda. Piyoz o‗simligida 
in 
vitro sharoitida murtakni o‘stirish asosida turli navlararo gibridlari vujudga 
keltirilgan. Alohida ajratilgan murtakni o‘stirish asosida, pomidor va boshqa 
bir qator o‘simliklarning seleksion navlari yaratilgan.
In vitro
sharoitida pomidorning murtagida o‗sish va rivojlanish jarayoni-
ning gormonal regulyatsiyasi o‗rganilgan. 
In vitro
sharoitida kungaboqar 
o‗simligining changlanishdan so‗nggi turli davrlarida ajratib olingan murtak 
hujayralari rivojlanish jarayoni tajribalarda o‗rganilgan va shu asosda gibrid 
o‗simlik navlarini yaratish ustida izlanishlar olib borilmoqda.
Postgam nomuvofiqlikni yo‗qotishdan tashqari alohida ajratilgan murtak 
hujayralarini o‗stirib, qimmatli gibrid navlarni ko‗paytirishda ham keng foyda-
laniladi. Bunda mikroko‗paytirish jarayoni kallusogenez asosida olib borilib, 
kallus to‗qimasida morfogenez induksiyasini yuzaga keltirish va regenerant – 
o‗simlikni vujudga keltirish amalga oshiriladi. Yetilmagan murtakni klonlash 
texnologiyasi orqali qimmatli o‗simliklar genotipini ko‗paytirish imkoniyati 
tug‗iladi. Bu esa o‗stirilgan murtak hujayralaridan hujayra seleksiyasida foyda-
lanishning yana bir usuli hisoblanadi.