1. Nanotexnologiya termini kim va qachon fanga kiritgan. Nanologiyani asoschilaridan biri, amerikalik fizik olim R. Feynman, ayrim atomlarni mexanik ravishda manipulyatsiya qilishning nazariy imkoniyati haqida gapirar ekan,

48. Kremniy(IV) oksid nanozarrachalari. 

 

Kremniy dioksidi SiO2 ning nanozarrachalari hayratlanarli darajadagi xossaga ega: agar 

ularni qandaydir material sirtiga qoplansa, ular sirt molekulalari bilan birlashib, sirtga kir 

va suv yuqmaydigan bo‘lib qoladi. Bu zarra yordamida yasalgan nanoqoplamaning o‘z-

o‘zini tozalash xossasi oyna, plitka, yog‘och, tosh va boshqalarni turli ta’sirlardan 

himoya qiladi. Ifloslik zarralari himoya qatlamining ichiga kirolmaydi va yopisha 

olmaydi, suv esa osonlikcha undan oqib barcha kirlarni yuvib ketadi. Nanotexnologlar 

qanday qilib, faqatgina yog‘och va toshlarnigina himoyalashni emas, balki siz va 

bizlarning kiyimlarimizni saqlashni ham o‘ylab topishdi. Mato iplariga chuqur kirib 

boruvchi, SiO2 nanozarrasini bir litr suvdagi aralashmasi 5-30 kv.m. yuzali matoga 

ishlov berish uchun yetarlidir. Matoga qoplama tortilgandan so‘ng havoni yaxshi 

o‘tkazadi, lekin namlikni o‘tkazmaydi. Shundan keyin qiyin yuviladigan kofein, moy, loy 

dog‘lari to‘g‘risida o‘ylashni unutsak ham bo‘ladi. Kremniy(IV)oksid nanozarrachalari 

bir necha xil usullarda olinadi. Eng keng tarqalgan usullaridan biri zol-gel usuli 

hisoblanadi. Zol-gel usulida SiO2 nanozarrachalarini olish uchun metal alkoksidlari, 

tetraetilortosiikat yoki natriy silikat (Na2SiO3), HCl, katalizator sifatida ammiak (NH3)  

moddalari ishlatiladi. Sintez jarayoni quyidagicha olib boriladi.

 

Si(OC2H5)4+HOH 

=>Si(OC2H5)3OH+ C2H5OH ; ≡Si-OH+HO-Si≡ => ≡Si-O-Si≡+HOH ; ≡Si-O C2H5+ 

HO-Si≡ => ≡Si-O-Si≡+ C2H5OH.