1. Nanotexnologiya termini kim va qachon fanga kiritgan. Nanologiyani asoschilaridan biri, amerikalik fizik olim R. Feynman, ayrim atomlarni mexanik ravishda manipulyatsiya qilishning nazariy imkoniyati haqida gapirar ekan,

43. Ultratovush ta'sirida suyuqlikda grafitning qatlamma-qatlam bo‘linishi orqali 

grafen olish. 

Grafitdagi qatlamlar orasidagi bog‘lanish energiyasi 16,75 J/mol (15°C da)ni tashkil 

qiladi. Qatlamlarni ketma-ket ajratish va ularni suyuqlikda barqarorlashtirish uchun 

erituvchining grafen yuzasi bilan o‘zaro ta'sir energiyasi qatlamlar orasidagi bog‘lanish 

energiyasi kattaligi tartibida bo‘lishi kerak. Shuning uchun grafitning qatlamlarini 

dispergirlash katta ahamiyatga ega. Shunday qilib, suvda grafit kukuniga ultratovush 

ta'sirida sirt faol moddasini (natriy dodesilbenzil sulfat) qatlamlar soni bo‘yicha 1 dan 16 

gacha keng taqsimlangan to‘plamlarni beradi; bu raqamning atigi 3% bir qavatli 

qatlamga mos keladi. Mahsulot ultratovush orqali qayta ishlanganda ham, bitta qatlamli 

qavatlar foizi ko‘paymaydi. Grafenning eritmada solvatlanish energiyalari to‘g‘risida 

ma'lumotlar yo‘qligi sababli, ko‘plab tadqiqotchilar turli xil erituvchilarning tarkibidagi 

uglerod nanonaychalarini dispergatsiyalash bo‘yicha ishlarning natijalaridan 

foydalanganlar. Grafit N-metilpirrolidon, N,N-dimetilatsetamid, γ-butirolakton, 1,3-

dimetil-2-imidazolidinon va shunga o‘xshash erituvchilarda dispergirlanadi. Barcha 

holatlarda tarkibida turli xil bir qatlamli grafen bor bo‘lgan mahsulotlar aralashmasi 

olinadi. Shunday qilib, N-metilpirrolidonda dispergirlanganda aralashmadagi bir qatlamli 

grafen miqdori 12% massani tashkil etgan, ammo dastlabki grafit massasiga nisbatan bu 

qiymat 1% massadan oshmagan. Aralashmadagi dag‘al fraktsiyalarni qayta dispergirlash 

mumkin, keyin bitta qatlamli grafenning unumi 7-12% massaga yetishi mumkin.