16-Mavzu: Huquqshunos faoliyatida tanqidiy fikrlashning ahamiyati
Reja:
To‘g‘ri qaror qabul qilishni shakllantirish metodikalari
To‘g‘ri qaror qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish
Har doim 2 tadan ortiq variant bo‘ladi. Bizning miyamiz hamma
narsani oq va qoraga, ha va yo‘qqa bo‘lib o‘rgangan. Va ko‘pincha
mazkur strategiya qaror qabul qilish jarayoniga ham ta’sir qiladi. Biz
oldimizda ikkita varintni ko‘ramiz – amalga oshishi mumkin va mumkin
bo‘lmagan. Lekin qachon biz bu tanlovga xohlanayotgan natija nuqtai
nazaridan qarasak, bizning oldimizda qator variantlar namoyon bo‘ladi,
masalan, biz qarorning o‘z muqobil variantimizni ilgari surishimiz
mumkin. Misol aytsak, choy yoki qahva ichishni hal qilish uchun
o‘zimizdan so‘rashimiz mumkin: qanday natijaga erishmoqchiman?
Men tetiklashish, isinish, dam olishni xohlaymanmi yoki shunchaki
ichishnimi? Va javobdan kelib chiqib qaror qabul qilinadi: qahva, choy,
kakao yoki suv ichish.
Ikki xat. Agar siz ikkita variantda to‘xtagan bo‘lsangiz, ularni ikkita
tonnel tarzida tasavvur qiling. Xayolan o‘zingizni avval 1 -tonneldan
yurib, uni o‘rganayotgandek his qiling, tasavvur qilib ko‘ring: agar siz 1-variantni tanlasangiz, voqealar qanday davom etishini tonnelning
oxirigacha borib ko‘ring, sizni u yerda nima kutyapti. Muhimi,
shoshilmang. Butun yo‘lingiz va uning natijasini qog‘ozga yozing.
So‘ng xuddi shuni qarorning 2-varianti bilan qiling. Maksimal darajada
konkret bo‘ling va detallarga e’tibor qarating, shoshilmang.
Yozganlaringizni
3-4 kunga ko‘zdan nari qiling (agar muddati bemalol bo‘lsa, ko‘proqqa),
chalg‘ing va qaror haqida o‘ylamaslikka harakat qiling. Keyin ikkala
xatni olib o‘qing, endi u yoki bu qaror qaysi natijaga olib kelishini
bilasiz. Tanlash oson bo‘ladi.
10/10/10 qoidasi. Oddiy, lekin qaror qabul qilishning
ta’sirli usullaridan biri. Sizning qaroringiz uni qabul
qilganingizdan 10 daqiqa o‘tgandan keyin qanday natijaga
olib kelishini o‘ylab ko‘ring, 10 soat, 10 oy yoki 10 yil
o‘tgandan keyin-chi? Bu jarayonning oddiy va tushunarli
bo‘lishiga qaramay, uni ham xotirjam, shoshmasdan bajarish kerak, aks
holda natija noto‘g‘ri bo‘ladi.
Niqob metodi. Bir qarashda hamma variantlar istalgan natijaga zid
emas, lekin bittasini tanlash zarur, buning uchun quyidagilarni qilish
kerak. Sizning hurmatingizdan foydalanadigan, qadriyat va ustun
jihatlaringiz o‘xshash bo‘lgan odamni xayolan tasavvur qiling. Bu hatto
to‘qima personaj, bizning davrimizda yashayotgan yoki o‘tmishdagi a sar
qahramoni bo‘lishi ham mumkin. U sizning o‘rningizda bo‘lsa, qanday
qaror qabul qilgan bo‘lardi, tasavvur qilib ko‘ring. Bu usulda siz
birmuncha vaqt qabul qilinadigan qaror uchun og‘ir mas’uliyatni
zimmangizdan olasiz va tashqaridan bunga qarab ko‘rasiz.
Maslahatlashish. Kim bilan maslahatlashishni o‘zingiz tanlang, buning
uncha ahamiyati yo‘q, chunki oxir-oqibat qarorni baribir siz qabul qilasiz,
boshqa odamning fikri, hatto sizning masalangizga daxli bo‘lmasa ham,
sizga shunchaki yangi fikr olishga yordam beradi yoki yangi bir g‘oyaning
yuzaga chiqishiga turtki bo‘ladi. Agar siz qaroringiz sir bo‘lib qolishini
xohlasangiz, unda sizning oldingizda kimga ishonib, maslahat olish
mumkinligi masalasi turadi, bu esa qo‘shimcha qiyinchilik.
Buning sizga kerakmi-yo‘qligini hal qilish yana sizga
qoladi. Lekin maslahatni faqat sizga tanish odamdan olish
shart emas. Bu yerda ham Niqob usulidan unumli foydalanish mumkin,
ya’ni xayolan o‘z savolingizni o‘z orzungizdagi insonga yoki siz hurmat
qiladigan insonga, yig‘ma obrazga yoki asar qahramoniga yuborib, u sizga
qanday maslahat bergan bo‘lishini tasavvur qilish mumkin.
To‘g‘ri qaror qilish ko‘nikmalarini rivojlantirishga oid maslahat va
tavsiyalar:
Hayotda qaysi yo‘nalish bo‘yicha harakatlanishni bilish har doim
foydali. Lekin bunday kompasni qayerdan topish mumkin? To‘g‘ri qarorlar
qabul qilishni qanday o‘rganishni aniqlashga harakat qilib ko‘ramiz.
Shunday kun keladiki, ushbu ko‘nikmalar sizga juda yordam beradi,
ayniqsa, sizni sog‘ligingizga, baxt-saodatingizga, iqbolingizga va hattoki
sizning hayotingizga bog‘liq bo‘lgan tezkor qaror qabul qilish kerak
bo‘lganda.
Mehnat va oldi-sotdi bozorida raqobatning kuchayishi bizdan
nostandart va ijodiy qarorlarni, zehn bilan yondashishni va nostandart
fikrlarni talab qiladi. Sizning malakangiz darajasi sizning hayotingiz
darajasini aniqlab beradi.
To‘g‘ri qaror qabul qilish ko‘nikmalari hayotimiz davomida bizga
xizmat qilib kelsa, ishda ham, turmushda ham muvaffaqiyatga erishishimiz
tayin.
Shuning uchun ham o‘z ustingizda muntazam ish olib borishingiz
kerak. Bu borada quyidagi qator maslahat va tavsiyalar bilan tanishib
chiqing va kundalik hayotingizda amal qilishni odat qilib oling:
doimo malakangizni oshiring;
o‘z o‘y-fikrlaringizni o‘zgartirishni o‘rganing, konservativ bo‘lmang;
atrofingizdagi muhitni yorqin va toza timsollar bilan to‘ldiring;
mayda narsalarga e’tibor bermang, arzimagan narsalarga jahlingiz
chiqmasin;
boshqalarni sizga qaratilgan tanbehlarini xotirjamlik bilan qabul
qiling, o‘zingizni tanqid qila oladigan bo‘ling;
hech qachon uchrashuvlarga kech qolmang, yaxshisi ertaroq keling
Do'stlaringiz bilan baham: |