1-мавзу. Уй хўжалиги ижтимоий-иқтисодий фаолиятининг назарий-концептуал асослари

Нима сабабдан банклар ва молия институтлари ўрганилади?

“Пул ва банклар ” фанининг муҳим йўналиши молия ташкилотлари ва банк ишини кўриб чиқишга бағишланган. Айнан банклар ва бошқа молиявий ташкилотлар молия бозорларининг фаолиятини таъминлаб, бўш пул маблағлари мавжуд бўлганлардан, улардан самарали фойдаланадиганларга ўтказиб берадилар. Натижада, молиявий ташкилотлар мамлакат иқтисодиётининг узлуксиз ривожланишига салмоқли таъсир кўрсатадилар.

Молиявий тизимнинг таркиби

Хорижий давлатларда молиявий тизим мураккаб таркибга эга. У турли хилдаги нодавлат молиявий муассасаларни бирлаштириб, ўз ичига банклар, суғурта компаниялари, ўзаро фондлар, молиявий компаниялар, инвестицион банкларни олади. Ушбу муассасаларнинг фаолияти давлат томонидан қаттиқ тартибга солиб борилади.

Ушбу фанда баён қилинадиган қатор мавзулар юқоридаги саволларга АҚШ ва бошқа давлатлар молиявий ташкилотлари таркибини тизимли таҳлил қилиш асосида жавоб топишга ёрдам беради.

Молиявий инқирозлар

Шуни таъкидлаш керакки, баъзан молиявий тизим ишламайди ва у молиявий инқирозларни келтириб чиқаради. Молиявий бозорларда муҳим пасайишлар активлар нархининг кескин тушиб кетиши ва молиявий ҳамда номолиявий фирмаларнинг банкротликка учраши билан характерланади. Молиявий инқирозлар юз йиллар давомида капиталистик иқтисодиётнинг хусусияти ҳисобланган ва одатда бизнес циклларнинг жуда кучли пасайишини келтириб чиқаради. Нима сабабдан ушбу инқирозлар содир бўлганлиги ва иқтисодиётга жуда катта зарар келтирганлиги ҳам ушбу фанда муҳокама қилинади.

Молиявий инновациялар

Молиявий инновация, янги молиявий маҳсулотлар ва хизматларнинг ривожланиши бўлиб, моливий тизимнинг самарадорлигини ошириб, ижобий ўзгаришларни амалга ошириш учун муҳим куч бўла олади. Афсуски, ушбу соҳага оид мавзуларда кўриб чиқамизки, молиявий инновацияларнинг ҳам номаълум бўлган томонлари мавжуд. Булар масалан, биз кўриб чиққанларимиздек баъзилари кучли молиявий инқирозларга олиб келиши мумкин. Биз нима сабабдан ва қандай қилиб молиявий инновациялар содир бўлганлигини, хусусан, информацион технологияларда содир бўлган муҳим ўзгаришлар янги молиявий хизматларни яратишга имконият берганлигини ва Электрон-молия (е-финанcе) сифатида маълум бўлган молиявий хизматларни электрон кўринишда етказиш қобилиятини алоҳида эътибор билан кўриб чиқамиз.