1-mavzu. Turk tilida ot so’z turkumi (TÜRKÇede iSİM) Tayanch so’z va iboralar

Teng bog’lovchilar (sıralama bağlaçları)

Bu ve, ile, ila bog’lovchilari bo’lib, ular ketma-ket kelgan so’z, so’z birikmasi va gaplarni teng («va») bog’laydi, ularni siralaydi: sen ve ben, Ali ile Veli, üç ila beş va hok.

ve bog’lovchisining qadimgi turk tilida ve, u, ü, vu, vü shakllari ham bo’lgan: yar u ağyar, fakr u zaruret, Leyla vü Mecnun kabi.

O dürüst, namuslu ve iyi bir insandı.

Ahmet Hukuk Fakültesi ve Sosyal Bilimler Enstitüsünden mezun olmuştur.

Özgür gece gündüz ders çalıştı ve sonuçta üniversiteyi kazandı.
ve va ila bog’lovchilari turk tilida ba’zan bir xil vazifani bajarib keladi. Masalan: Hüseyin ile Ayşe birlikte sinemaya gittiler. Hüseyin ve Ayşe birlikte sinemaya gittiler kabi.

Ayiruv bog’lovchilari (ayırtlama bağlaçları)

Ya, ya da, veya, yahut, veyahut, mi …mi kabi ayiruv bog’lovchilari turk tilida teng bog’lovchilar sirasiga kiritiladi. Bunda bir-biriga teng bo’lgan, bir-birining o’rnini bosa oladigan ikki so’z, bo’lak bir-biriga bog’lanadi, taqqoslanadi: ya olacak ya olmayacak, dün ya da bugün, elma veya armut, bugün yahut yarın, Ahmet mi Mehmet mi kabi.

Bu guruhga kiritilgan ya da bog’lovchisining so’nggi paytlarda teng bog’lovchi emasligi ta’kidlanmoqda. Bu hol ushbu bog’lovchining ya bu, ya şu, ya da o misolida bo’lgani kabi qo’llanilishi bilan isbotlanib, bu bog’lovchining ko’proq qiyoslovchi bog’lovchilar sirasiga kiritilishi maqsadga muvofiqligi aytilmoqda.