1-мавзу. Пулнинг пайдо бўлиши, зарурлиги ва функциялари

Жамғариш воситаси функцияси.

Жамғариш вазифасини бажариб, пул қийматни сақлаб қолиш воситаси вазифасини бажаради. Бу функсия пулнинг асосий хусусиятларидан бири – унинг мутлақ ликвидлигига асосланади: ҳар қандай зарур пайтда пули бор одам ундан фойдаланиши мумкин.

Аҳолининг пул жамғармаларининг кўпайиши ва пулнинг қийматни сақлаб қолиш воситаси сифатида ишлатилиши бир қатор сабабларга :
а) аҳоли пул даромадларининг ошиши;

б) аҳоли томонидан мустаҳкам товарлар истеъмолини кўпайтириш;

в) ногиронлик ёки пенсияга чиқиш ҳолатларида одатдаги турмуш даражасини кафолатлаш истаги;
д) истеъмол даражаси ва ёшлар даромадлари ўртасидаги зиддиятни бартараф етиш зарурияти.
Хўжалик юритувчи субъектлар томонидан пулни тежаш (жамғариш) мақсади:
а) инвестиция;
б) даромад олиш ;
в) белгиланган саналар билан харидлар (масалан, мавсумий).
Пулнинг жамғариш воситаси сифатидаги вазифасини амалга оширишнинг зарурий шарти уларнинг харид қобилиятини, яъни товарларга алмашиниш қобилиятини барқарор ҳолатда сақлашдир.
пул жамғармаларининг турлари :
1. Тезаврация (нақд пулда жамғариш) – аҳоли даромадининг бир қисмини нақд пулда (хусусий тезаврация) тежаш иқтисодиёт учун салбий оқибатларга – тежамкорлик парадокси деб аталади. Нақд пул шаклида жамоатчилик пул тежаш қачон турғунлик содир бўлади:товарлар ва хизматлар учун тушган талаб, firma товарлар сотишдан кам даромад натижасида ишлаб чиқариш омиллари учун талабни камайтиради, қайси юқори ишсизлик олиб келади, кам даромадлари ва талабнинг янада пасайишига. Бундан ташқари, хусусий тезаурус йўқолган имкониятлар нархини сабаб – пул егаси фоиз даромад олиш емас.
2. Банк шакли-банк ҳисобварақлари бўйича жамғармалар, шунингдек қимматли қоғозларга маблағларни инвестициялаш. Жамғаришнинг бу шакли иқтисодиётни кредитлаш манбаидир.
Жамғариш воситаси вазифасини бажариб, пул миллий бойликнинг шаклланиш жараёнларида, шунингдек унинг тақсимланиши ва қайта тақсимланиши жараёнларида воситачига айланади.

11.