1-мавзу. Пулнинг пайдо бўлиши, зарурлиги ва функциялари

Қиймат шаклларининг эволюцияси.

Жамият ҳаётидаги қадриятлар тарихий тараққиёт омилларидан бири бўлган субъектлар фаолияти учун ижтимоий аҳамиятга молик кўрсатмалар ҳисобланади. Улар маданиятнинг асосини ташкил етади, қадрият шаклланишининг предмет соҳаси еса маданиятдир.

Бу жамият аъзоларининг хатти-ҳаракатларини тартибга солишга хизмат қиладиган қадриятлар ва ғоялар тизими орқали белгиланади. Қадрият шаклида инсон объектив емас, балки ташқи воқеликни ўзига бўйсундиради, уни ўзлаштириб олади, гуманистик маънолар билан боқади, ўзи билан кимлигини иддао қилади. Шунинг учун, қиймат фақат шахсий сифатида амалга оширилган, тажрибали бўлган нарсадир.
Инсон учун қадриятлар муайян аҳамиятга, шахсий ёки ижтимоий маънога ега бўлган ҳамма нарсадир. Бу маънонинг сифат характеристикаси баҳолашдир. Инсоннинг дунёга ва ўзига бўлган қадрият муносабати шахснинг қадрият йўналишларига олиб келади. Белгиланган шахс учун, одатда, жуда барқарор қиймат йўналишлари хосдир. Шунинг учун ҳам катта ёшдаги кишилар тарихий шароит талаб қилганда ҳам секин-аста ўзларини қайта тиклайдилар. Барқарор қиймат ориентирлари нормалар характерини касб етади, улар маълум жамият аъзоларининг хулқ-атвор шаклларини белгилайди. Шахснинг ўзига ва дунёга қадрият муносабати ҳис-туйғулар, Ирода, қатъият,мақсад қўйиш, ideal қилишда амалга ошади. Қадриятлар ва уларнинг табиати ҳақидаги фалсафий таълимот аксиология (юнон тилидан. Ахиос-қиймати ва logos-таълим).
Аксиология дарҳол фалсафанинг хоссасига айланмай, фақат борлиқ ва яхшилик тушунчаларини "ажратиб кўрсатиш" мумкин бўлганидан сўнггина юзага келди. Бу И. Кант томонидан амалга оширилди, ахлоқ соҳасини табиат соҳасига, амалий ақл еса назарий ақлга зидди. Инсон учун борлиқ мазмунининг ҳодисасини аниқлаш асосий кучи билан қадриятлар фалсафасига олиб келди: "қадрият нима, унинг келиб чиқиши қандай?"Янги мазмуний фалсафий саволга жавоб қидириш аксиологияни фалсафанинг муҳим таркибий қисмларидан бири сифатида ёритиб берди.

3. Пулнинг моҳияти.
Пулнинг моҳияти улар бажарадиган функсияларда намоён бўлади. Функцияларнинг бирлиги жамиятнинг такрор ишлаб чиқариш жараёнида зарур element сифатида иштирок етадиган махсус ўзига хос товар сифатида пул ғоясини яратади.Қиймат ўлчови-бу функцияда пул муомаласи пулнинг оғирлик миқдори деб аталади барча товарлар қийматини сифат жиҳатидан бир хил ва миқдорий жиҳатдан таққосланадиган миқдор сифатида ўлчанг, чунки барча товарлар қадриятлар сифатида моддий меҳнат ва иш вақтининг нархини ифодалайди. Пулда ифодаланган қиймат-маълум миқдордаги пул молларида ифодаланган нарх-олтин.Олтиннинг миқдори унинг оғирлиги билан ўлчанади ва олтиннинг маълум оғирлик миқдори унинг массасининг ўлчов бирлиги қилиб олинади, бу бирлик пул бирлиги сифатида давлат томонидан ўрнатилади ва нарх шкаласи деб аталади. Шундай қилиб, товарларнинг барча баҳоси маълум миқдордаги пул бирлигида ёки маълум миқдордаги олтин вазн бирлигида ифодаланади.турли маҳсулотларнинг нархларини солиштириш учун уларни бир ўлчамга камайтириш керак. металл бозорида нархлар кўлами, пул бирлиги учун берилган мамлакатда қабул ва бошқа барча товарлар қалам ўлчаш учун ишлатилади.