1-Mavzu: Psixologiya tarixi fanining predmeti va vazifalari (2soat) Reja

PSIXOLOGIYА TARIXINING METODDARI.
DIQQAT SAVOL Emperizm nimani anglatadi.
Psixologiya tarixidagi eng katta xavf bu tarixiy materialni tasvirlash bilan cheklanadigan empirizmdir. Tarixdagi empirizm faktorlarga murojat qilinganligi bilan emas, balki faktlar oldida ojizlik qilib, ularni sistemaga sololmaganligi, tushuntira olmaganligi, tekshira olmaganligi tufayli ularning щz sifati, ilmiy qiymatini yщqotib qo’yishi bilan xavflidir. Tarixiy tadqiqot metod va metodikalarining asosiy vazifasi manbalari qidirib topish, tadqiqot mazmunini belgilash, faqt, nazariya, qonun tushunchalaridan iborat o’rganilayotgan materiallarni sistemalashtirishdan iboratdir.
MUAMMOLI VAZIYАT:
Psixol tarixini asosiy metodlari xaqida mu’lumot
Psixologiya tarixining asosiy metodi щtmish ilmiy sistemalarini tasvirlar va ularni ta’lil qiluvchi nazariy rekonstruktsiya metodidir. Nazariy rekonstruktsiya ilmiy kontseptsiyalar, muammolar, tadqiqot metodlarini predmet mantiqiga mos ravishda tarixiy ketma-ketlikda reprospektiv qayta tiklash imkonini beradi. Tarixiy tadqiqot yщnalishining bitta turi ilmiy maktablar xisoblanadi. Arxiv materiallarini щrganish, izlanish, sharxlash, izo’ berish, yщnaltirishni talab kiladi.
Psixologiya tarixida intervyu metodidan foydalaniladi.
Biografik va avtobiografik metodlar ‘am psixologiya tarixida kщp qщllaniladi. Ilmiy ishlardan 'tsitatalar keltirish chastotasini ta’lil qilish ‘am tarixiy psixologik metodlardan xisoblanadi. Tarixiy psixologik faktorga munosabatini aniqlash va ularga baxo berish uchun anketa metodidan foydalaniladi,
PSIXOLOGIYА TARIXINING MANBAALARI.
Psixologik bilimlar tщplanishini tarixiy jarayonini щzida aks ettirgan ‘ar ‘ar anday material psixologiya tarixi manbai bщla oladi. Bular o’tmish faylasuflari va psixologlarining ilmiy ishlari bщlishi mumkin. Psixologiya tarixining mu’im manbai ijtimoiy praktika, ya’ni tibbiyot, ta’lim va tarbiya, xuquqiy praktika, moddiy ishlab chikarish va xokozo xisoblanadi. Yana bir manbaa boshqa fanlar tabiatshunoslik, tilshunoslik, etnografiya, antropologiya va boshqalar xisoblanadi. Bundan tashqari xalq oьzaki ijodi, yozma adabiyot, diniy falsafiy oqim va maktablar ‘am tarixiy psixologik faktorlarni aniqlashda, psixologik bilimlar tarixiy taraqqiyotini qayta tiklashda manbaa bщlib xizmat qila oladi. Psixologik ta’limot insonga щxshab qadimdan ma’lum. Inson щz yaqinlarining ‘arakter va xulqiga moslashmay yashay olmas edi. Emprik anglashdan teoretik anglashga щtish tabiiy sabablarga ‘amma nazorat qilingan xolatlar tobeligi bilan boьlangan. Bu printsip determinizm deb ataladi va psixikani tushuntirishda ilmiy ‘arakter bergan. Psixologik tushunchalarni birinchi sistemasi Aristotelni «qalb tщg’risida» degan traktatida tasvirlangan. Ammo mustaqil fan bщlib psixologiya yuz yil ilgari shakllandi, Ilgari psixologiya fani filosofiya deb щrganilar edi. Unga boshqa nomlar ‘am berilgan:
DIQQAT SAVOL Metal filosofiya prematologiya tushunchalari qanaqa tushuncha.