1-Mavzu: Psixologiya tarixi fanining predmeti va vazifalari (2soat) Reja

PSIXOLOGIYА TARIXINI DAVRLARGA BO’LISHI
Psixologiya xaqidagi dastlabki ilmiy tasavvurlar eramizgacha VI asrlarda paydo bo’lgan. Taraqqiyotning shu katta davrini o’rganish uchun qismlarga ajratish, bosqichlarga bo’lish va xar bir davrning mazmunini belgilash kerak bo’ladi
Psixologiya tarixida ikkita katta davr ajratiladi. Birinchisi - psixologiyaning falsafa, boshqa tibbiy, ilmiy fanlar tarkibidagi taraqqiyoti, ikkinchi - taraqqiyoti psixologiyani ilmiy asoslarini psixologiyaning mustakil fan sifatidagi vaqt bo’yicha olganda birinchisi eramizgacha VI asrdan eramizning XIX asrining o’rtalarigacha davom etib 2,5 ming yildan ortiq vaqtni щz ichiga olsa, ikkinchi davr 1,5 asr mobaynida davom etib kelmoqda. xar ikkala katta davrning xaqiqatga yaqin ekanligiga shub’a qilmagan ‘olda, ‘ar bir davrni yana mayda davrlarga bщlib chiqish mumkin.
Xronologiyaga ko’ra XVIII asr, XIX asr va XX asrlar psixologiyasi, geografik joy o’rniga kщra M: Meksika, Angliya, Frantsiya psixologiyalari kabi.
Boshka fanlarda ‘am bo’lganidek psixologiya tarixi fanlari ‘am shartli bщlib, u ba’zan щrganilayotgan muammoga, tadqiqotchining shaxsiy yondoshishiga va xakozo sabablarga boьliq bщlgan. SHartli ravishda psixologiya tarixining quyidagi davrlarini belgilash mumkin:
Psixologiyaning falsafa tarkibidagi taraqqiyoti:
> Eramizgacha VI asrdan eramizning V asrigacha. Psixika xaqidagi dastlabki ilmiy tasavvurlarining paydo bщlishi va ularning dastlabki taraqqiyoti.
> V-VIII asrlar, Ru’(jon) xaqidagi ta’limotning falsafiy ta’limotlar va tibbiy bilimlar bazasida rivojlanishi.
> XIV-XVI asrlar. Rux(jon) xakidagi ta’limotning anatomo-fiziologik bilimlar va XIV-XVI asrlardagi buyuk kashfiyotlar ta’sirida rivojlanishi.
> XVII-XIX asrlar o’rtalarida ongning psixologiya predmeti sifatida ajratilishi, psixologiya nazariy asoslarini shakllanishi. Psixologiyaning mustaqil fan sifatida taraqqiyoti.
> XIX asrning boshidan XIX asrning 60-yillarigacha. Psixologiyaning mustaqil fan sifatida tabiiy shakllanishi.
> XIX asrning 60-yillaridan XIX asrning oxirlarigacha. Psixologiyaning mustaqil fan sifatida paydo bщlishi va dastlabki taraqqiyoti.
> XX asrning 10 va 30-yillari o’rtalarida. Psixologiyada ochiq krizis.
> XX asrning 20 - 30 yillari. Sovet psixologiyasining shakllanishi.
> 30-yillar oxiri 50-yillar. Psixologiyada krizisning pasayishi. Sovet psixologiyasi nazariy soxasi taraqqiyoti. O’zbekistonda psixologiya fanining shakllanishi.
> 60-yillardan shu davrgacha psixologiyada yangi nazariy yondoshishlarni qidirish davri.