1-mavzu. O’zbekiston Davlati avtomobil yo’llari tarmog’i rivojlanishi istiqboli

Egri chiziqli uchastkalarida qatnov qismini kengaytirish
Avtomobil burilganida uning хar kaysi g’ildiragi mustaqil traektoriya buyicha harakatlanadi, buning natijasida avtomobil egallaydigan qatnov kismi tasmasining eni ortadi. Shuning uchun kichik radiusli egri chiziqli uchastkalarning qatnov kismini kengaytirish kerak. Avtomobilning harakat traektoriyasini egri chiziq chegarasida aylanadan iborat deb faraz kilib, egri
uchastkada bitta harakatlanish tasmasini kengaytirish uchun taqribiy ifodani hosil kilish mumkin. AVS va VSD uchburchakning o’хshashligidan, AS/VS=VS/SD yoki AS (2R - AS)= ²
Kavslar ichidagi AS ning kiymati 2R dan kichik bulgani uchun uni hisobga olmasdan, bitta harakatlanish tasmasining zarur bulgan
kengayishini хosil qilamiz:
 = AS = ²/2R




Virajlar. Kichik radiusli egrilarda ,avtomobilning turgunligini oshirish va ishonchli boshkarish uchun bir nishabli ko’ndalang profil - viraj quriladi. Virajda qatnov kismi va yokasi nishabligi egri chiziq markaziga qarab o’naltiriladi. Virajlar хaydovchilarga ijobiy ruхiy ta’sir kursatadi, egri
uchastkalarda tezlikni pasaytirmasdan ishonch bilan utib ketishlariga imkon beradi. Virajlar bulmaganida egri chiziqli uchastkalarda tezlik kamaytiriladi. Shuning uchun I- toifali lardagi radiusi 3000 dan kolgan toifadagi larda 2000 m dan kichik bulgan barcha egri uchastkalarda virajlar loyiхalanadi.
Virajning ko’ndalang qiyaligi. Egri chiziqning berilgan R radiusida harakat tezligi  (m/s) ni
ta’minlash uchun virajning ko’ndalang qiyaligi kuyidagi ifoda orqali
aniqlanishi mumkin:
,
bu erda _II - g’ildirakning yo’l bilan ilashish koeffitsientining
hisobiy qiymati; ayni хolda ko’ndalang kuch koeffitsientini .





O’tish egriligi. Qatnov kismining ikki nishabli ko’ndalang profilidan virajdagi bir nishabli ko’ndalang profiliga o’tish joyi egri chizig’ining uzunligiga o’tish egriligi deyiladi.