1-mavzu. О‘simlikdagi suv muvozanati reja

 
MAGNIY.
Magniy о‘simliklar hujayralarida magniy ioni (Mg
+2
) holatida bо‘ladi. Magniy ioni 
DNK va RNK sintezida, fotosintezda va nafas olish jarayonlarida ishtirok etuvchi fermentlarni 
faollashuvidv ishtirok etadi. Magniy shuningdek xlorofillning halqali strukturasi tarkibiga kiradi. Magniy 
yetishmasligining о‘ziga xos belgilari bu elementning yengil tashilishi bois qari barglardagi barg 
tomirlarining orasida xloroz boshlanishi bilan ifodalanadi. Xlorozning bunday belgilari tomir tо‘plamlari
orasidagi hujayralarga nisbatan tomir tо‘plamlarida uzoq vaqt saqlanib turishi bois yuzaga keladi. Kalsiy 
yetishmasligi keng tus olsa barglar sariq yoki oq tusga kiradi. Kalsiy yetishmasligining qо‘shimcha 
belgilaridan yana biri о‘simlik barglarining eota tо‘kilib ketishidir.
 
XLOR.
Xlor elementi о‘simliklarda xlor ioni (Cl
-
) holatida bо‘ladi. Xlor ioni fotosintez 
jarayonida kislorod bilan ta’minlanish uchun suvni parchalash reaksiyalari uchun zarur. Bundan tashqari 
xlor barglar va ildizlarda hujayralarning bо‘linishida ham ishtirok etadi. О‘simliklarda xlor yetishmasligi 
natijasida barg oxirlarida barglarning umumiy xlorozi va nekroz yuzaga keladi. Shu bilan birga barglar 
sо‘liy boshlaydi. Barglar о‘sishi ortda qoladi. Barg oxirlarida ronza rangli qismlar paydo bо‘ladi. Ildiz 
tizimida esa xlor yetishmasligi bois oxirlarida sо‘ligan va qalinlashgan qismlar hosil bо‘ladi
 
Xlor ioni tuproqda tez eruvchan va sо‘rilishi juda oson hisoblanadi. Xlor tuproqqa yomg‘ir 
suvlvri orqali kirib boradi. Mahalliy v aqishloq xо‘jalik ekinlarida xlor yetishmasligi haligacha tо‘liq 
о‘rganilmagan. Kо‘pgina о‘simliklar xlor elementini о‘ziga kerakli bо‘lgan miqdordan anchagina kо‘p 
miqdorda tо‘playdilar.
 
MARGANETS,
marganets ioni (Mn
+2
) о‘simliklar hujayralaridagi bir necha fermentlarning 
faollashuvida ishtirok etadi. Marganets ioni Kо‘pincha trikarbon kislotalar hosil bulish reaksiyalari 
(Krebs sikli)da dekarboqsillanish va degidrogenlanish jarayonlari borishi uchun qatnashadigan fermentlar 
faolligini oshirishda qatnashadi. Shuningdek marganets suv parchalanishi bilan kislorod ajratilishi 
jarayonlarida ham faol ishtirok etadi. Marganets yetishmasligining asosiy belgilaridan biri xlorozning 
paydo bо‘lishi bilan barglarda mayda nekrotik dog‘lar paydo bо‘lishi bilan ifodalanadi. Bu xloroz 
jarayoni о‘simliklar о‘sish tezligi va ularning turiga qarab qari barglar bilan bir qatorda yosh barglarda 
ham yuzaga keladi.