1-mavzu. О‘simlikdagi suv muvozanati reja

 
 
Mineral oziq moddalar yetishmasligi va buning natijasida
о‘simliklarda kelib chiqadigan kasalliklar 
Ba’zi elementlar о‘simliklar о‘sib rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. Birgina 
elementning yetishmasligi ham mug‘im fiziologik ahamiyatli jarayon amalga oshishiga tо‘sqinlik qilishi 
va о‘simlik hayot siklini tо‘liq о‘tashiga mо‘nelik kо‘rsatishimumkin. Agar о‘simliklarga kerakli 
elementlar tо‘liq yetkazib berilsa va quyosh nuri yetarli darajada ta’minlansa, о‘simliklar hayotiy 
jarayonlarga kerakli bо‘lgan va ularning о‘sib rivojlanishi uchun zarur barcha birikmalarni sintezlay 
oladi. Birinchi uchta element- vodorod, kislorod va uglerod mineral oziq moddalar hisoblanmaydi chunki 
ular suv va havodagi karbonad angidrididan о‘zlashtiriladi. 
 
Qolgan asosiy elementlar о‘simliklar tо‘qimasidagi uchrashiga qarab makroelementlar va 
mikroelementlarga klassifikatsiya qilinadi. Bazi bir hollarda esa tо‘qimalardagi makroelementlar va 
mikroelementlarning farqi jalvaldagi kо‘rsatilgan kо‘rsatkichlardan unchalik katta bо‘lmaydi. Masalan, 
barg mezofillasi kabi ba’zi о‘simlik tо‘qimalari temir yoki marganets kabi oltingugurt va magniy ham 
saqlashi mumkin. Kо‘pgina elementlar о‘simlik talab qiladigan minimal darajada talab qilinadigan 
konsentratsiyadan bir necha barobar yuqori konsentratsiyalarda saqlanadi.
 
Bir necha olimlar guruhi makroelementlar va mikroelementlarning klassifikatsiyalanishini 
fiziologik jihatdan asoslash qiyin deb hisoblaydilar.
 
Menger va Kirkbi asosiy elemetlarni ularning biokimyoviy ahamiyati va fiziologik vazifalariga 
qarab klassifikatsiya qilishni tavsiya etganlar. Unda о‘simliklarni oziqlantiruvchi moddalar 4 ta asosiy 
guruhga ajratilgan.
 
1.
Birinchi guruhdagi
elementlar о‘simliklarning organik (uglerod) birikmalarini hosil qiladi. 
О‘simlik bu guruh elementlarini oksidlanish va qaytarilish jarayonlari bilan boruvchi biokimyoviy 
reaksiyalar yordamida о‘zlashtiradi. 
2.
Ikkinchi guruh
elementlari energiya tо‘planishida va struktira tuzilishini qо‘llab-quvvatlab 
turiо‘da muhim ahamiyat kasb etadi. Bu guruh elementlar о‘simlik tо‘qimalarida odatda fosfatlar, 
boratlar, murakkab silikat efirlar kо‘rinishida uchraydi. Bu moddalar organik molekulalarning gidroqsil 
guruhlariga bog‘langan bо‘ladi. (ya’ni shakar- fosfat). 
3.
Uchinchi guruh
elementlari о‘simliklar tо‘qimalarida erkin ionlar yoki biroi modda bilan 
bog‘langan ionlar kо‘rinishida, masalan о‘simliklar hujayra devorlarida uchraydigan pektin kislotasi 
kо‘rinishida uchraydi. 
4.