1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Ер участкаларини баҳолашнинг назария ва амалиётида энг яхши ва самарали ишлатиш баҳолаш санасидаги энг юқори жорий қийматни таъминлайдиган баҳолаш объектини мумкин бўлган ва оқилона ишлатилиши сифатида қаралади. Иккинчи тавсиф – бу участкада киритилган капиталдан максимал даражада фойда меъёрини олиш мақсадида амалга ошириш мумкин бўлган яхшилаш ҳисобланади. Иккинчи тавсиф кўпроқ вакантли (ўзлаштирилмаган) ерларга нисбатан қўлланилади.
Объектнинг энг яхши ва самарали ишлатилиши участка қийматининг белгиланаши асосланадиган дастлабки шарт-шароитларни ифода этади.
Биринчи навбатда, ҳам вакантли, ҳам қурилган ерларнинг харидорларидаги мумкин бўлган мотивацияларни кўз олдига келтириш лозим. Баъзи ҳолларда энг яхши ва самарали ишлатиш мавжуд ҳолат билан мос келиши мумкин, бироқ нима бўлганда ҳам бу асослашни талаб этади.
Ер участкасининг башорат қилинадиган ишлатилиши қуйидаги мезонларга жавоб бериши лозим:

• 
  юридик ҳал қилинганлик;
  
• 
  жисмоний имкониятлар;
  
• 
  иқтисодий мақсадга мувофиқлик;
  
• 
  максимал даромадлилик.
  

Участкани вакантли ёки яхшиланишлари бор деб қараётган баҳоловчи жисмоний жиҳатдан иложи бўлган ва юридик рухсат этилган бир нечта вариантларга эга бўлади. Кейинчалик уларнинг иқтисодий мақсадга мувофиқлиги баҳоланади ва баҳолаш объектининг максимал қийматини таъминлайдиган вариант танлаб олинади.
Энг самарали фойдаланишнинг таҳлили қийматни белгилашнинг энг асосий дастлабки шарт-шароити ҳисобланади.
Энг яхши фойдаланиш тўғрисидаги хулоса бозор аҳволини таҳлил қилиш нуқтаи назаридан баҳоловчининг мулкни энг яхши ишлатиш борасидаги фикрини акс эттиради. Баҳолашга нисбатан қўлланиладиган «энг самарали фойдаланиш», участканинг шундай ишлатилишини назарда тутадики, натижада барча мумкин бўлган, жисмоний жиҳатдан амалга ошириладиган, молиявий мақбул бўлган, керакли даражада таъминланган ва юридик жиҳатдан йўл қўйилиши мумкин бўлган ишлатиш турларидан натижа сифатида ернинг энг юқори жорий қиймати юзага келсин.