1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

инвестиция сифатида қўйилган маблағнинг максимал даражада қайтарилишини таъминловчи мулкдан фойдаланиш турини аниқлашда

қиёсий таҳлил учун объектлар танлашда

Яхшиланишларга эга бўлган мулкдан энг яхши ва энг самарали фойдаланиш – бу ундан яхшиланишлар мавжудлик ҳолатида фойдаланишдир.
Бундай фойдаланиш таҳлили мулкдан келгусида фойдаланиш бўйича тавсиялар бериши керак. Реконструкция, фойдаланиш тури ва интенсивлиги, қўлланиш соҳасининг ўзгартирилиши, кенгайтирилиш каби масалалар таҳлил саволлари қаторига киради.
Ердан бўш ёки яхшиланишларга эга ер майдони сифатида энг яхши ва энг самарали фойдаланиш тўртта мезонга мос бўлиши керак:

• 
  қонунан ҳал этилганлиги - фойдаланиш муддати, шакли, ҳуқуқий майдони мавжуд ва иложи бўлган ҳуқуқий чекловлар таъсирига тушиб қолмаслиги керак;
  
• 
  жисмонан амалга оширишнинг мумкинлиги - заҳира салоҳиятига мос келиши;
  
• 
  молиявий бақувват бўлиши - ер майдонидан фойдаланиш даромад келтириши керак, у капитал, фойдаланиш ҳаражатлари ва молиявий мажбуриятлар суммаси билан қиёслаганда тенг ёки каттароқ бўлиши керак;
  
• 
  максимал самарали бўлиши- ер майдонидан фойдаланиш бозор шароитлари тасдиқлайдиган энг катта даромад келтириши керак.
  

Шунинг учун амалиётда энг яхши ва энг самарали фойдаланиш таҳлили кўрилаётган фойдаланиш вариантларнинг мазкур мезонларга мувофиқлигини солиштириб текшириш орқали амалга оширилади. Бунда ҳуқуқий масалалар ва жисмонан амалга ошириш имкониятларини текшириш биринчи навбатда бажарилиши лозим.


6.3. Баҳолаш топшириғини шакллантириш

Кўчмас мулк қийматини баҳолаш жараёни баҳоловчининг баҳолаш топшириғини шакллантиришдан бошлаб то буюртмачига кўчмас мулкни баҳолаш ҳақидаги пул бирликларида ҳисобланган ва ёзма шаклда тайёрланган ҳисоботни топширгунча бўлган бир қатор ҳаракатлари тизимини ўз ичига олади.

Аниқ объектнинг қийматини аниқлаш тадбири баҳолаш натижаларидан фойдаланиш мақсади, аниқланаётган қиймат тури, кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқлар характери, баҳоланаётган объект тури, баҳолаш санаси каби омилларга боғлиқ бўлади. Келтирилган омиллар кўчмас мулкни баҳолашда баҳоловчининг аниқ ҳаракатларига таъсир кўрсатади. Шу билан бирга бу ҳаракатлар баҳолашга бўлган исталган топшириқни бажаришда, бозорни ўрганиш ва таҳлил қилишда, ёндашув ва усулларни модификация ва комбинацияларни ҳисобга олган ҳолда қўллашда фойдаланилиши мумкин бўлган, баҳолашнинг универсал модели чегараларидан чиқмаслиги керак.