1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Қурилиш меъёрлари.
Бу ўзига хос махсус чекланишлар бўлиб, улар 
зоналаштириш тўғрисидаги қонунчилик каби давлат ҳокимиятига асосланган бўлади. 
Улар рухсат этилган қурилиш архиектурасини назорат қилишни кўзда тутади ва 
ишлатилиши мумкин бўлган материалларни белгилаб беради. Умумий қурилиш 
меъёрларига қўшимча равишда сув қувурлари ва электр тармоқлари бўйича алоҳида 
қурилиш меъёрлари мавжуд.
Шартномавий чекланишлар.
Бу чекланишлар мулк эгаси томонидан ердан 
фойдаланиш борасида ўрнатилиши ва ерга нисбатан титул билан биргаликда 
бўлажак эгалар ихтиёрига ўтиши мумкин. Чекланишлар контрактли характерг аэг 
абўлиб, одатда титулни ўтказиш бўйича шартномаларда кўзда тутилган бўлади. 
баъзида чекланишлар ерга иморат солган шахс томонидан бутун участкага нисбатан 
ўрнатилади. Одатда чекланишлардан мақсад қурилаётган биноларнинг барча 
қийматларининг ҳимоясини таъминлашдан иборат бўлади.
Сервитутлар. 
Кўчмас мулкка эгалик қилмаган шахсларнинг одатда махсус давр 
ва махсус мақсадлар, масалан шосседаги йўлга, муҳандислик коммуникацияларига 
чиқиш имкониятини берувчи ва даромад ҳамда харажатлар келтирувчи ҳуқуқларни 
ифода этади. Баҳоловчи кўчмас мулк қийматидаги ўзгаришларнинг таъсир қилишини 
ҳисобга олиши ва буни ўз ҳисоботида кўрсатиши лозим. Одатда қийматни 
ҳисоблашда кўчмас мулк бирорта ёмонлашишга дуч келмаган деб фараз қилинади. 
Агар ундай бўлмаса, баҳоловчи қийматни ҳисоблашда алоҳида эътибор бериши 

---

керак ва ҳисобот фойдаланувчини алдаб қўймаслиги учун мумкин бўлган 
ёмонлашувларнинг характерини ва таъсир қилишини ҳисобга олиши лозим бўлади.
Бостириб кириш (
Encroachments). Бостириб киришнинг икки тури мавжуд: ёки 
ёмонлашув чегарадаги кўчмас мулкнинг чегарасига кириб бориши, ёки чегарадош 
кўчмас мулкнинг яхшиланиши баҳоланаётган мулк чегарасидан ўтиб кетиши мумкин. 
Баҳоловчидан бостириб киришларнинг мавжудлигини инспекция қилиш талаб 
этилмайди. Одатда “чекловчи шартлар” тўғрисидаги аризада бостириб киришлар 
бўлмаган деб эътироф этилади. Шунга қарамасдан ўзгаришлар бўлган ҳолдаги каби, 
кўриниб турган бостириб киришлар ҳисоботда кўрсатилиши лозим ва баҳоловчи 
потенциал фойдаланувчини ана шу омилнинг таъсири борасида чалғитмаслик учун 
эҳтиёткорлик билан иш кўриши лозим.