1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Сотув шартлари
 
Сотув шартлари учун тузатиш сотувчи ва харидор ўртасидаги бозорга хос 
бўлмаган муносабатларни акс эттиради. Агар сотувчи мулкни дархол сотиши зарур 
бўлса, сотувчига босим қилинса, келишув иштирокчилари ўртасида оилавий, иш 
юзасидан ёки молиявий алоқа мавжуд бўлса, сотув бозордан пастроқ нархда амалга 
оширилиши мумкин. 
Бошқа томондан эса, агар харидор учун унинг умумий мулки қиймати сезиларли 
ошса ёки сотиб олинаётган мулк унга оила ёдгорлиги сифатида қадрли бўлса, сотув 
бозордан юқорироқ нархда бажарилиши мумкин. 
Сотув шартлари учун тузатишдаги асосий қийинчиликлар келишувнинг 
учрамайдиган сабабларини юзага чиқариш ва хусусан тузатиш катталигини 
аниқлашдан иборатдир. Сотувнинг нобозор шартларидан шубҳаланилган тақдирда 
мазкур объектни қиёсий сотув сифатида жуда эҳтиёткорлик билан кўриб чиқиш 
керак. 
Хариддан кейинги харажатлар 
Харидор битим имзолашдан аввал, одатда, мулкни сотиб олгандан кейин 
қилиниши керак бўлган сарфлар ҳақида ўйлайди. Бундай сарфлар қандайдир бинони 
бузиш ёки демонтаж қилишга кетадиган харажатлар, ер участкаси учун 
зоналаштириш меъёрлари ўзгариши ҳақидаги ҳужжатларни расмийлаштириш учун 
харажатлар ёки ифлосланишни тозалаш харажатларини ўз ичига олиши мумкин. Бу 
харажатлар баҳоланаётган объектга нисбатан аниқ харидорлар харакатлари ҳақидаги 
бозор тасаввурига зид келмайдиган, очиқ – ойдин бўлиши керак. Харид учун 
сўралаётган нар мазкур харажатлар суммасига камайтирилади. 
Бозор шартлари
 
Бозор шартлари учун тузатиш аввало вақт ўтиши билан юз берадиган бозор 
шартларининг ўзгаришини ҳисобга олади. 
Инфляция ва дефляция, солиқ қонунлари ва бошқа қонунларнинг, талаб ва 
таклиф ўзгаришлари бозор шартларини ўзгартирувчи асосий омиллар ҳисобланади. 
Бозор шартлари ҳам умуман, ҳам мулкнинг айрим турлари учун ўзгариши мумкин. 
Доимий жисмоний ва иқтисодий параметрларга эга бир объектнинг қайта 
сотилиши бозор аҳволининг муқобил индикаторидир. Бундай маълумотлар мавжуд 
бўлмаганда шундай объектларнинг бир бозорнинг ўзида сотилишини қўллаш 
мумкин. Одатда бозор шартларининг ўзгариши аввалги нархларнинг фоизларида 
ўлчанади.