1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Кўчмас мулкка боғлиқ бўлмаган қиймат компонентлари
Меҳмонхоналар, ресторанлар, дўконлар ва бошқа шу каби савдо объектларига 
кўчмас мулкка боғлиқ бўлмаган компонентларнинг қийматда борлиги хосдир. 
Жиҳозлар, мебель, мосламалар, идиш-товоқ ва бошқаларнинг қиймати алоҳида 
ҳисобга олиниши лозим, негаки бундай ўринларнинг иқтисодий хусусиятлари кўчмас 
мулк хусусиятларига мос келмайди. Ижара тўлови асосида кўчмас мулк баҳоланганда 
баҳолаш ва қиёслаш объектлари учун кўчмас мулкка боғлиқ бўлмаган қиймат 
компонентлари албатта ажратилиши зарур. 
12.2. Тузатишларни таҳлил қилиш ва киритиш усуллари 
Қиёсий ёндашувда қиймат аниқлашда тузатишларни таҳлил қилиш 
усулларининг икки гуруҳи ажратилади, улар сон ва сифат услубиятларидир. 
Бу гуруҳлар нархни шакллантирувчи омиллар сонининг баҳолашда 
фойдаланиладиган аналоглар сонига нисбати билан фарқланади. 
Агар аналоглар сони 
k 
нархни шакллантирувчи омиллар сони 
n 
нинг 1 га 
орттирилгани (
k
> 
n 
+ 
1
) дан катта ёки унга тенг бўлса, у ҳолда баҳолаш учун 
биринчи гуруҳ усуллари: маълумотларнинг жуфт тўплами таҳлили, ахборотлар 
гуруҳлари таҳлили, статик таҳлил, график таҳлил, сезувчанлик таҳлили, харажатлар 

---

таҳлили, иккиламчи маълумотлар таҳлили, ижара фарқлари капитализацияси ва ҳ.к. 
лари қўлланилади. 
Агар аналоглар сони 
k 
нархни шакллантирувчи омиллар сони 
n 
нинг 1 га 
орттирилгани (
k
> 
n 
+ 
1
) дан кичик бўлса, у ҳолда баҳолаш учун иккинчи гуруҳ 
усуллари:
нисбий қиёсий таҳлил, эксперт баҳолар ва якка сўровлар қўлланилади.
Таҳлилнинг сон усуллари 
Таҳлилнинг сон усуллари математик усуллардан фойдаланишни назарда тутади. 
Энг соддаларидан бири – бу маълумотларнинг жуфт тўплами таҳлилидир. Мазкур 
усулни қўллаш баҳоловчига маълум элемент билан фарқланувчи икки объектни 
таққослаш йўли орқали ушбу таққослаш элементига киритиладиган тузатишни 
аниқлаш имконини беради. Маълумотларнинг жуфт тўплами таҳлили қўлланилишида 
чекланишларга эга математик дедукция усулини намоён этади, негаки, 
маълумотларнинг жуфт тўплами кам учрайди, бунда улардан нотўғри фойдаланиш 
ҳам кузатилиши мумкин.