1 Мавзу: муҳандислик психологияси режа: Муҳандислик психологияси нимани ўрганади?

МАВЗУ: Меҳнат фаолиятида хавфсизликнинг психологик муаммолари. 
Инсон омили 
Режа: 
1. Меҳнат фаолиятида психик хусусиятлар.
2. Касбий аҳамиятли хусусиятларга характеристика. 
3. Аврия ва браклар сабабини ўрганиш. 
4. Хато харакатлар тахлили. 

Таянч иборлар: диққат, хотира, харакат хотираси, хаёл, образ, 
кўргазмали-образли тафаккур, характер, темперамент.
Дарс ўтиш воситалари: ўқитишнинг анъанавий шакллари (дарслик, 
маъруза матни) билан бир қаторда компьютер ва ахборот технологиялари.  
Дарс ўтиш усуллари: Маъруза (кириш, мавзуга оид, визуаллаш), 
муаммоли таълим, кейс-стади, парадокс ва лойиҳалаш усуллари ва амалий 
ишлар.  

---

Аттенцион хусусиятлар. 
 
Аттенцион хусусиятлар “attention” – диққат маъносини билдириб, 
меҳнат фаолиятида диққат хусусиятлари ва турларнинг акс этиши, қўлланиши, 
ижобий ва салбий томонларини ўрганади. Диққат психик фаолиятни 
йўналтиришга кўра ва шахс учун маълум аҳамиятга эга объект устида 
тўпланишдан иборат билиш жараёнидир. Йўналтириш деганда психик 
фаолиятнинг танловчилик табиати, объектни ихтиёрий ва ихтиёрсиз танлаш 
тушунилади. Танланган материални сақлаб ва қўллаб-қувватлаш ҳам психик 
фаолиятнинг йўналтирилишидир. Диққат маълум нерв марказларининг 
қўзғалиши ва миядаги бошқа нерв марказларининг тормозланиши билан 
боғлиқдир. Бу эса объект учун аҳамиятли бўлган қўзғатувчиларни 
таъминлайди. Ҳар қандай янгидан юзага келган қўзғатувчи агар етарли 
даражада интенсив кучланишга эга бўлса, тегишли қўзғалиш жараёнини юзага 
келтиради. Бу рефлекс Павлов айтганидек “Бу нима” рефлекси билан 
ифодаланади. Бу содда турдаги диққатнинг физиологик асосидир. Диққат 
ассоциация йўли билан эслаш ва унинг янгиликдан фарқ қилмайдиган, лекин 
фавқулодда алоҳида аҳамият касб этган обектларни идрок қилиш билан 
боғлиқ бўлиши мумкин. Иван Павлов томонидан кашф этилган нерв 
жараёнларининг индукция қонуни диққатнинг физиологик асосларини 
тушуниш учун аҳамиятлидир. Мана шу қонунга мувофиқ меҳнат фаолиятида 
бош мия пўстининг бир жойида майдонга келган тормозланиш жараёнлари 
бошқа жойларида кучли қўзғалиш жараёнларини юзага келтиради. Айни шу 
пайт мия пўстида қўзғалиш учун оптимал ва ниҳоятда қулайлик билан 
ҳаракатланувчи бирор кучли қўзғалиш манбаи бўлади. Фаолиятнинг барча 
турларида диққатнинг бу ҳолати юзага келиши шарт. А.Ухтомский томонидан 
илгари сурилган доминантлик тамойили ҳам меҳнат фаолиятида зарур 
бўладиган аттенцион хусусиятлардан биридир.