1 Mavzu: Mexanizmlar va mashinalar nazari-yasi fanining mazmuni va maqsadi. Mexanizmlarning tuzilishi va klassifikatsiyasi. Asosiy tushunchalar. Kinematik juftlar klassifikatsiyasi

Mexanizmlarning tuzilishi va klassifikatsiyasi.

Mashina - ishlab chiqarish yoki energiyani о‘zgartirish protsessi bilan bog‘liq bо‘lgan va insonning aqliy, jismoniy va fiziolik faoliyatini еngillashtirish uchun yaratiladigan mexanizmlar majmuasidir
Yaratilayotgan mashinalarga asosan quyidagi talablar qо‘yiladi:
Texnika talablari - bunda asosan mashinaish unumining yuqori bо‘lishi, aniq harakat qilishi va sifatli mahsulot ishlab chiqarishi talab etiladi.
Konstruksiyaning ratsional bо‘lishi — bunda mashinaning ortiqcha og‘irlikdagi qismlari bо‘lmasligi, materiallarni tо‘g‘ri tanlash va detallardagi haqiqiy kuchlanish optimal bо‘lishi talab qilinadi.
Mashina yoki mexanizmlarni yaratishda kuyidagi parametrlar asosiy omillardan biri hisoblanadilar.
Konstruktiv parametrlar— maksimal kuch va quvvat, siljish, tezlik, tezlanish, zvenolardagi kuchlanish, gabarit о‘lchamlar va og‘irliklar.
Texnologik parametrlar — foydali qarshilik kuchlari yoki quvvat, mahsulotning о‘lchov chegarasini ta’minlovchi mashina harakati va ish organining aylanish soni, kesuvchi asboblarning salt yurish tezligi, berilgan siklni bajarish aniqligi, uzelning qattiqligi va h. k.
Energetik parametrlar — energiya sarfi, uning mexanizmda yо‘qolishi, mashina uzellarining foydaliish koeffitsiyentlari.
Iqtisodiy parametrlar — mashina uzellarini ishlab chiqarishda
tayyorlash narxi, ularni boshqarish va remont narxi, harakatga keltirish uchun sarflangan energiya bahosi va hokazo.
Mexanizmlar va mashinalar nazariyasida, asosan quyidagi ikkita muammo hal qilinadi:
Mexanizmlar analizi- bunda mavjud mexanizmlar kinematik va dinamik jihatdan tekshiriladi.
Mexanizmlar sintezi - bunda bizga kerakbо‘lgan, ya’ni ma’lum
texnologik protsessni bajarishda ishlatiladigan mexanizm zvenolarining harakat qonuni berilgan bо‘ladi va shu harakat qonunini amalga oshiruvchi mexanizm yaratish talab etiladi.
Har qanday mashina energiya hosil qilmaydi, balki energiya ishlatadi yoki bir turdagi energiyani boshqa turdagi energiyaga aylantiradi.

3.