1-mavzu: kasb psixologiyasining predmeti reja

6.Ish qanday vositalar yordami bilan bajarilish imkoniyati.
7.Ishni bajarilishining sharti va sharoitlari.
Professiogrammaning muhim tarkibiy qismi - psixogramma bo‘lib, u
mutaxassisning motivasion, iroda va emosional sohasining tavsifi hisoblanadi.
Psixogramma - kasbning psixologik portreti bo‘lib, u aniq kasbda dolzarb
bo‘lgan psixologik funksiyalar guruhi bilan namoyon bo‘ladi.
Psixogramma - faoliyatning psixologik xarakteristikalari tasnifi bo‘lib,
mazmunan kasb egasi bo‘lmish shaxsdan talab qilinadigan xususiyatlarni
ifodalaydi. Ushbu atama fanga XX asr boshlarida nemis psixologi V.SHtern
tomonidan kiritilgan. V.SHtern o‘z vaqtida shaxsning barcha psixologik qirralari,
xususiyatlarini emas, balki faoliyatga yo‘naltirilgan muhim tomonlarini qamrab
oluvchi psixogrammaning qisman (boshlang‘ich) tuzilishini o‘rganishni taklif
etgan. Bu erda gap biror kasb yo‘nalishida faoliyat yuritadigan shaxs xususida
emas, balki malakali mutaxassis portreti haqida boradi.
Demak, psixogramma haqida gap ketganda, kasb egasining psixologik
portretini o‘rganish nazarda tutiladi. Ayrim manbalarda faoliyat professiogrammasi
atamasiga ham ta’rif berilgan: “Faoliyat psixogrammasi mehnat egasining kognitiv, emotsional irodaviy, motivatsiovan, individual psixologik va boshqa kasbiy muhim bo‘lgan sifatlariga qo‘yiladigan talablar hamda tavsifnomalar majmui” dir.

Professiografik tadqiqot metodlari-kasbning ilmiy ta‘siri, mehnatning (mehnat xulqi) tashqi, psixik jarayonlar ko‘rinishini ya‘ni, mehnat sub‘ektining ichki vositalariga bo‘lgan integral psixologik tuzilmalarini nazarda tutadi.

Professiogrammalarning kasbga yo‘naltirish va kasbiy tanlov maqsadida
ishlab chiqishda psixodiognostik tadqiqotlar juda muhim hisoblanadi. Qolgan
tadqiqotlar o‘quv-kasb muassasalarida talabalar, o‘quvchilarni o‘qishga qabul
qilinadigan shaxslar ishlashi lozim bo‘lgan sharoitlarni aniqlash uchun ahamiyatga
ega. Ammo ular ham muhim hisoblanadi, chunki aniq majburiyatlarni va mehnat
sharoitlarini bilmasdan, kasbga yo‘naltirish, kasbiy yo‘nalganligini tashkillashtirish
va kasbga nisbatan layoqatini aniqlab bo‘lmaydi.
Bugungi kunda Buyuk Britaniya Oliy ta’lim tizimida faqatgina talabalarning
soni ko’payibgina qolmay, avvalgi yillarga qaraganda ularning xilma-xilligi
anchagina oshdi. Talabalar o’z moliyaviy holatlari, ijmoiy sinfi, oila sharoitlari va
yoshlari bo’yicha juda katta farq qiladilar; xamda o’zlarini oldingi o’quv
tajribalari, oliy ta’lim olish uchun sabablari, orzulari va maqsadlari bo’yicha;
ularning dinlari, etnikligi va millati; hamda ularni qobiliyatlari, nogironliklari va
maxsus yordamga muxtojliklari bilan farq qiladilar.
Ushbu xilma-xillik ko’proq va kengroq qatnashuv yo’nalishlariga uzviy
bog’langan xolda shu narsa tan olinmoqdaki, o’zi tanlagan fan sohalarida
muvaffaqiyat qozonishni istagan va shu maqsadda muxim yordamga muhtoj
talabalarni ko’proq ta’limga jalb qilib tanlab olish zarurdir.
Talabalar har xil bo’lib, ularning shaxsiyatlari xam har xil bo’ladi, bu o’z
navbatida xilma-xil ta’lim zaruriyatlarini yaratadi. Bugungi kunda talabalarda oily ta’limni maqsadi yoki yuqori pog’onalarda ta’lim olish tabiati to’g’risida umumiy tushunchani topish qiyindir. Ko’p talabalar madaniy boy bo’lmagan muhitlardan kelib chiqqan bo’lishi mumkin, shuning uchun ba’zida ular o’qituvchilari tomonidan talab qilinayotgan asosiy talablarni boshlang’ich bosqichda yaxshi tushunib etsmasliklari mumkin.Bu o’z navbatida, o’qishga kirgan talabalarni o’qishda ikkinchi yilga qolib ketish foizini oshishi xavfiga olib kelishi mumkin.