1-mavzu: Huquqiy madaniyat va huquqiy tarbiya asoslari fanining asosiy tushunchalari, fanning maqsadi, vazifalari

Siyosiy erkinlik,
Monteske fikricha, qonun bilan ruxsat berilgan, yoki u bilan 
ta’qiqlanmagan istalgan harakatni amalga oshira olish huquqidir. Agar fuqaro qonun 
bilan ta’qiqlangan harakatlarni ham qila olganda, unda erkinlik mavjud bo’lmasdi, 
chunki xuddi shunday qilmishni boshqalar ham unga nisbatan qilishi mumkin.
 
Monteyske hokimiyatni amalga oshirish usuli haqida: 
Demokratik davlatda 
har qanday erkin shaxs o’zini o’zi boshqarish huquqiga ega bo’lishi lozim, buni 
ta’minlashning birdan bir yo’li qonunchilik hokimiyatini amalga oshirilishida 
xalqning ishtirok etishidir. Qonun chiqarish jarayonida xalqning bevosita 
qatnashishini yirik davlatlarda iloji yo’k, kichik davlatlarda esa ortiqcha tashvish va 
sargordonlik bilan bog’liq bo’lgani bois, xalq qonunchilik hokimiyatini o’zining 
vakillari orqali amalga oshiradi. Vakillar xalq nomidan qonun chiqarishda ishtirok 
etadilar va o’z faoliyatlarida ularni saylab qo’ygan aholining, umuman xalqning 
manfaatlarini ko’zlab harakat qilishadi. Albatta, vakillar o’z saylovchilaridan
qonunchilik faoliyatining umumiy yo’nalish, instruksiyalarini olishlari etarli, har 
bir alohida ish bo’yicha xususiy ko’rsatmalar olishlari shart emas. Yo’qsa, Monteske 
yozishicha, deputatlarning so’zlari xalqning aks sadosi bo’lsada, bu uzundan uzoq 
yo’lakchalar orqali harakatlanishga majbur bo’ladi, har bir deputatga qolganlari 
ustidan ustunlik berishi va zarur hollarda xalqning kuchi qandaydir injiqlik tufayli 
amalga oshmay qolishi mumkin. 
Monteyske
ta’limotining mohiyati har bir xalq 
qonunlarining «ruhi»
bir 
qancha konkret shart-sharoitlar bilan belgilanganligi, bu shart-sharoitlarning 
har biri o’ zi ga x os ah a mi y at k as b etis hi ni an gl as hg a qaratilganligidadir. 
Monteyske fikricha, qonun chiqaruvchi birinchi navbatda iqlim bilan 
hisoblashishi zarur. Issiq iqlim xalqni noziklashtiradi va erinchoq qiladi. 
SHuning uchun bu erda jazo bilan qo’rqitish odamlarni ishlashga majbur 
qiladi. Davlat depotizm shaklida bo’ladi. 
Iqlimdan tashqari Monteyske yerning hosildorligi, tog’lar va orollar, 
tekisliklar, iqtisodiy ahvol, dinning roli haqida ham fikrlar bayon qiladi. 
Mo’tadil iqlim qonunlar ruhiga ijobiy ta’sir qiladi, deb hisoblaydi. Monteyske 
fikricha, geografik muhit jamiyat rivojining boshlang’ich davrida xal qiluvchi 
rol o’ynaydi, chunki bu davrda tabiat va iqlimning ta’sirini cheklashga qodir 
qonun chiqaruvchi odamning o’zi bo’lmagan qonun «ruxini», uning mazmunini 
belgilovchi muhim omil davlatning boshqarish shakli, jamiyatdagi siyosiy 

---

tuzimdir. Bu omil geografik omil ta’sirini cheklab qo’yishi ham mumkin, deb 
hisoblaydi Monteyske.
Mana shuning uchun