1-Мавзу: “Электрон бизнес асослари” фанининг предмети ва билиш усуллари (2 соат)

CyberPlat tizimi
CyberPlat – debet tizimdir. Elektron raqamli imzo bilan imzolangan raqamli chek orqali to‘lov amalga oshiriladi. U “Platina” banki va “Inist” firmasi mutaxassislari tomonidan 1997 yilda ishlab chiqilgan. Tarixiy birinchi Rossiya davlatining to‘lov tizimi hisoblanadi.
Birinchi on-line tartibidagi to‘lov o‘tkazmasini 1998 yil 18 martda “Garant-park” kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan. Hozirgi paytda CyberPlat® (KiberPlat) elektron to‘lov bozorida 12 yil mobaynida ishlab kelmoqda, Rossiya va MDH davlatlarini ichida eng ishonchli va yo‘lga ko‘yilgan elektron to‘lov tizimi bo‘lib kelmoqda.
CyberPlat tizimi Internet muhiti va real vaqt tartibida hisob-kitob qilish uchun mo‘ljallangan integratsiyalashgan tizimdir. U Internet orqali amalga oshiriladigan hisob-kitobning ikki modelini qamrab oladi:
1. Biznes – xaridor (Business to Consumer) modeli – ASSIST avtorizatsiyalashgan serveri – chaqana elektron xarid, jumladan, mikroto‘lovni ta’minlash.
2. Biznes – biznes modeli (Business to Business) – himoyalangan moliyaviy hujjatlashtirish texnologiyasi - ulgurji savdo va korporativ strukturalar orasidagi hisob-kitoblar.
Yuqorida keltirilgan hisoblashishlar modellari mohiyatan to‘lovlar hajmlari va buning natijasi o‘laroq, mumkin bo‘lgan sanktsiya qo‘yilmagan kirish ehtimolidan himoyalanish darajasiga qo‘yiladigan talablarga ko‘ra farqlanadi. CyberPlat tizimining texnologik qurilishi uni har ikki modelda ham muvaffaqiyatli qo‘llash imkonini beradi. Bunda ASSIST avtorizatsiyalashgan serverining mavjud bo‘lishi mijozlarga biznes-xaridor sxemasi buyicha xizmat ko‘rsatish imkoniyatlarini muhim darajada kengaytiradi.
CyberPlat to‘lov tizimga qisqacha tavsif berib o‘tamiz. Tizim ishtirokchilari CyberPlat to‘lov tizimida hisob-kitoblar uch asosiy ishtirokchilar orasida olib boriladi: xaridor, elektron magazin va bank.
Xaridorlar uchun kulayliklar:
Tizimda ro‘yxatga olingan xaridor Magazinga xarid qilish va ular uchun real vaqt tartibida yoki bankdan o‘z hisob raqamidan yoki o‘zining bank kredit kartochkasi orqali to‘lash imkoniyatini qo‘lga kiritadi.