1 маъруза: тиббий ёрдамнинг анатомо-физиологик асослари. ҚОн тузилиши ва вазифалари режа

Лимфа системаси қуйидаги қисмлардан иборат: лимфа системаси ҳужайра ва тўқима оралиғидан бошланувчи боши берк ёриқ йўллар, лимфа капиллярлари ва томирлари, лимфа безлари, йирик лимфа йўллари.
Лимфа томирлари гавданинг турли қисмларида жойлашар экан, улар лимфа тугунлари (безлари) орқали боғланиб туради. Лимфа тугунлари якка-якка ёки тўп-тўп бўлиб жойлашади. Улар мошдан нўхатгача катталикда бўлиб, уст томонидан фиброз парда билан ўралган. Пардадан йўналган тўсиқлар лимфа безини бўлакларга (трабекулалар) ажратади. Лимфа суюқлиги тугунга кирувчи лимфа томирлари орқали келиб, без ичида тозаланади. Лимфа трабекулалари организмга кераксиз нарсаларни ёт микробларни ушлаб (фильтрлаб) лимфани тозалаб беради, улардан эса йирик лимфа йўлларига оқади.
Лимфа системасига лимфа безларидан ташқари, ичаклар шиллиқ қаватида жойлашган лимфатик бодомча безлари киради. Лимфоид тугунларда лимфа безлари сингари кирадиган лимфа томирлари бўлмасдан фақат чиқадиган лимфа томирлари бўлади. Лимфа безлари пастки жағ остида, қўлтиқда, тирсак ва тизза бўғимида, човда, курак ва қорин бўшлиги органларида жойлашади. Лимфа безларидаги ўзгаришни аниқлаш клиникада катта аҳамиятга эга бўлиб, касалликларга вақтида ташхис қўйишда муҳим.





8-расм. Эритроцитларнинг кўриниши

Гематология қон ва қон яратиш аъзолари, уларнинг нормадаги ва патологиядаги тузилиши ва функсияси тўғрисидаги фандир.

Анемия ёки камқонлик деганда аслида организмда қизил қон таначалари ва гемоглобин камайиб кетадиган касаллик ҳолатлари тушунилади. Анемиялар иссиқ иқлимли мамлакатларда кенг тарқалган бўлиб, бу ерда аҳолининг 10—20% ида қонда гемоглобиннинг миқдори 100% дан камдир. Бундан ҳам кўпроқ камқонлик болаларда (30—40%) ва аёлларда, айниқса, ҳомиладорлик даврида учрайди.
Камқонлик - кўп қон йўқотиш, қизил суяк кўмиги функциясининг пасайиши, организмга қон яратиш жараёнлари учун зарур моддалар, хусусан цианокобаламин ёки темир етарлича тушмаслиги, шунингдек суяк кўмигига инфекцион-токсинли таъсири натижасида қондаги умумий гемоглабин миқдорининг пасайиши.