1-ma’ruza mavzu: statikaning asosiy tushunchalari va aksiomalari. Bog’lanish va uning reaksiyalari. Kuchlar sistemasi

Geometrik usul. Jismga ta’sir etayotgan (berilgan yoki noma’lum) kuchlar soni uchtadan oshmasa, faqat geometrik usul qo‘llanilishi tavsiya etiladi. U holda jismga ta’sir etayotgan uchta kuchdan iborat ko‘pburchak yopiq holda bo‘lib, kuch uchburchagini tashkil etadi. Kuch uchburchagini qurishni, qiymati va yo‘nalishi ma’lum bo‘lgan kuchdan boshlanadi. So‘ngra hosil bo‘lgan kuch uchburchagidan noma’lum qiymatlarning yo‘nalishlari va modullari aniqlanadi.
Analitik usul. Analitik usulni qo‘llashda jismga ta’sir etayotgan kuchlarning soni ixtiyoriy bo‘lishi mumkin. Avvalo tegishli yo‘nalishda koordinata o‘qlarini yo‘naltirish lozim. Agar jismga qo‘yilgan kuchlar bir tekislikda joylashgan kesishuvchi kuchlardan iborat bo‘lsa, muvozanat tenglamalar sistemasi ikkita, agar jismga qo‘yilgan kuchlar fazoda joylashgan kesishuvchi kuchlardan iborat bo‘lsa, muvozanat tenglamalar sistemasi uchta tenglamalardan iborat bo‘ladi. Koordinata o‘qlarini yo‘naltirishning optimal yo‘llaridan foydalanish lozim, buning uchun o‘qlarning yo‘nalishini shunday tanlash lozimki, noma’lumlar iloji boricha faqat bitta o‘qqagina proeksiyalansa, tenglamalarni yyechish qulayroq kechadi.
Masala. Og‘irligi P=200 N bo‘lgan fonar, AC va BC troslarga osib qo‘yilgan. Troslarning gorizont bilan hosil qilgan burchaklari α =5^o bo‘lsa, troslarning taranglik kuchlari aniqlansin¹.
Y echish:  kuchini C nuqtaga qo‘yamiz va uni troslarning taranglik yo‘nalishlari bo‘yicha tashkil etuvchilarga ajratamiz. Bu holda kuchlarga qurilgan parallelogramm rombdan iborat bo‘ladi; uning diagonallari o‘zaro perpendikulyar bo‘lib, kesishgan nuqtalarida teng ikkiga bo‘linadi.
Uchburchak ABC dan,
va
ekanligi aniqlaymiz. Aniqlagan formulalarimizga asosan burchak α -ni kamaytirsak, trosning taranglik kuchi orta boradi (masalan, α =1^o ga teng bo‘lsa T=5750 N bo‘ladi).