1-ma’ruza mavzu: statikaning asosiy tushunchalari va aksiomalari. Bog’lanish va uning reaksiyalari. Kuchlar sistemasi

Ctatikaning asosiy masalalari
1) Qattiq jismga ta’sir qilayotgan kuchlar sistemasini unga ekvivalent bo‘lgan boshqa kuchlar sistemasi bilan almashtirish; ba’zi hollarda ularni sodda holdagi kuchlar sistemasiga keltirishlik;
2) Qattiq jismga ta’sir etayotgan kuchlar sistemasining muvozanat shartlarini aniqlash.
Muvozanat holat deb, biror jismning boshqa jismlarga nisbatan tinch holatiga, masalan, Erga nisbatan harakatsiz holatiga aytiladi. Jismning muvozanat holati uning qattiq jism, suyuqlik va gazsimon holatda bo‘lishligiga ham bog‘liq bo‘ladi

Statika aksiomalari

1 -aksioma. Yo‘nalishlari qarama – qarshi, son qiymatlari o‘zaro teng va ta’sir chiziqlari bir to‘g‘ri chiziq bo‘ylab yotuvchi ikkita kuchlar sistemasi, o‘zaro muvozanatlashuvchi kuchlar sistemasi deyiladi.
2-aksioma. Qattiq jismning ikkita nuqtasiga qo‘yilgan miqdorlari teng va shu ikkita nuqtani birlashtiruvchi to‘g‘ri chiziq bo‘ylab yo‘nalgan qarama-qarshi kuchlar muvozanatda bo‘ladi.
3-aksioma. Har qanday kuchlar sistemasini unga ekvivalent bo‘lgan boshqa kuchlar sistemasi bilan almashtirish mumkin.
4-aksioma. Bir-biri bilan nolga ekvivalent bo‘lgan kuchlar sistemasiga farq qiladigan ikkita kuchlar sistemasi bir-biriga ekvivalent.
Natija. Absolyut qattiq jismning biror nuqtasiga qo‘yilgan har qanday kuch vektorini o‘z ta’sir chizig‘i bo‘ylab shu jismning ihtiyoriy boshqa bir nuqtasiga ko‘chirib qo‘ysak, jismning holati o‘zgarmaydi.
Kuchlarning ushbu xossasidan mexanikada keng foydalaniladi, shuning uchun ham unga alohida e’tibor berilmoqda. Bunday kuchlar sirpanuvchi kuchlar yoki sirpanuvchi vektorlar deb ataladilar.
Ushbu qoida faqat absolyut qattiq jismga ta’sir etuvchi kuchlar sistemasigagina taalluqli xolos. Injenerlik hisoblashlarda bu qoida orqali faqat konstruksiyalarning muvozanat shartlarini aniqlashdagina foydalanish mumkin xolos. Lekin konstruksiyalarni tashkil etuvchi qismlarining ichki zo‘riqishlarini aniqlashda bu qoidadan foydalanish mutlaqo mumkin emas, chunki u katta xatoliklarga olib keladi.