Javob: “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida”gi qonuniga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish haqida Qonuni ushbu qonunning 5-modda. Jamiyat tomonidan chiqarilayotgan aksiyalarga obuna

7.“Ёғочсоз” АЖ акциядори обилов ўз қўлида АЖ акцияларининг 25%ини тўплади ва АЖнинг бошқа акциядорлари акцияларини ҳам сотиб олишга ҳаракат қилиб, уларга юқори нархлар таклиф қилди. Бу ҳолатга “Ёғочсоз” АЖ муассислари ва раҳбарлари бефарқ қараб туришмади, улар бундан баён ҳар бир акциядор ўз акцияларини АЖ умумий йиғилишининг розилигисиз сотиши мумкин эмас, деб қарор чиқаришди.
Қарор қонунийми? АЖнинг турлари ва улардаги акциялар муомаласи ҳақида гапириб беринг?


Javob:
“Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida”gi qonuniga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish haqida Qonuni ushbu qonunning 5-modda. Jamiyat tomonidan chiqarilayotgan aksiyalarga obuna o‘tkazish. “Aksiyadorlar o‘zlariga tegishli aksiyalarni boshqa aksiyadorlarning va jamiyatning roziligisiz o‘zga shaxsga berishga haqli, ushbu Qonunning 6-moddasida belgilangan hol bundan mustasno.” 6-modda. Aksiyadordan aksiyalarni olishga bo‘lgan imtiyozli huquq. “Agar aksiyadorlarning soni ellik nafardan oshmasa, jamiyat ustavida:
ushbu jamiyatning boshqa aksiyadorlari tomonidan sotilayotgan aksiyalarni uchinchi shaxsga taklif etilayotgan narx bo‘yicha va shartlar asosida, aksiyadorlarning har biriga tegishli aksiyalarning soniga mutanosib ravishda olish yuzasidan aksiyadorlar uchun; agar ushbu jamiyatning boshqa aksiyadorlari o‘z imtiyozli huquqlaridan foydalanmagan bo‘lsa, jamiyatning aksiyadorlari sotayotgan aksiyalarni olish yuzasidan jamiyat uchun imtiyozli huquq nazarda tutilishi mumkin. O‘z aksiyalarini sotayotgan aksiyador aksiyalarini sotish niyati to‘g‘risida boshqa aksiyadorlarni aksiyalarning narxini va uchinchi shaxsga taklif etish shartlarini ko‘rsatgan holda to‘g‘ridan to‘g‘ri yoxud jamiyat orqali yozma shaklda xabardor qilishi shart. Aksiyadorlar sotayotgan aksiyalarni olishga doir imtiyozli huquqni amalga oshirish tartibi va muddatlari jamiyat ustavida belgilanadi, bunda imtiyozli huquqdan foydalanish muddati aksiyalar sotuvga qo‘yilgan paytdan e’tiboran o‘n kundan kam va o‘ttiz kundan ko‘p bo‘lishi mumkin emas. Aksiyador tomonidan o‘ziga tegishli aksiyalar imtiyozli huquq buzilgan holda sotilgan taqdirda, jamiyatning istalgan aksiyadori va (yoki) jamiyat bunday qoidabuzarlik to‘g‘risida aksiyador yoki jamiyat bilgan yoxud bilishi lozim bo‘lgan paytdan e’tiboran uch oy ichida o‘ziga sotib oluvchining huquq va majburiyatlari o‘tkazilishini sud tartibida talab qilish huquqiga ega. Aksiyalarni olishga bo‘lgan ushbu imtiyozli huquqdan boshqa shaxs foydasiga voz kechishga yo‘l qo‘yilmaydi.”
Bunda 5- moddada belgilangan qoidadan kelib chiqib aksiyadorning o’z aksiyalarini sotishda jamiyat umumiy yig’ilishining roziligi talab etilmaydi. Chunki 6 – moddada aksidorlarning aksiyalarini sotishdagi imtiyozli huquqi belgilangan. Kazusda esa aksiyadorlarning o’z aksiyalarini sotishda umuiy yig’ilish roziligi so’ralmoqda. Shuning uchun, AJ ning qarori qonuniy emas.
АЖнинг турлари ва улардаги акциялар муомаласи ҳақида гапириб беринг?
Aksiyadorlik jamiytlari ochiq yoki yopiq shaklda bo’lishi mumkin. O’zlariga tegishli aksiyalarni o’zga aksiyadorlarning roziligisiz boshqa shaxslarga berishi mumkin bo’lgan aksiyadorlik jamiyati ochiq aksiyadorlik jamiyati hisoblanadi. OAJ o’zi chiqarayotgan aksiyalarga ochiq obuna o’tkazishga va qonun hujjatlarining talablarini hisobga olgan holda, ularni erkin sotishga haqlidir. OAJ aksiyadorlarining soni chegaralanmaydi.
Aksiyalari faqat o’z muassislari yoki oldindan belgilangan doiradagi shaxslar orasida taqsimlanadigan aksiyadorlik jamiyati yopiq aksiyadorlik jamiyati hisoblanadi. Bunday jamiyat o’zi chiqarayotgan aksiyaarga ochiq obuna o’tkazishga yoxud ularni cheklanmagan doiradagi shaxslarga sotib olish uchun boshqacha tarzda taklif etishga haqli emas. YAJ aksiyadorlarining soni ellik nafardan ziyod bo’lishi mumkin emas. Agar aksiyadorlar soni oshib ketgan taqdirda aksiyador reestrga ro’yxatga olingan kundan boshlab, u olti oy ichida OAJ ga aylantirilishi, muddat tugagach sud orqali tugatilishi lozim.

8.Жиззах Давлат педагогика институти талабаларнинг контракт­лари ҳисобига тадбиркорлик фаолиятини олиб бормоқчи ва институт маблағларини шу тариқа оширмоқчи бўлади. Бу институтнинг маблағларини тадбиркорликка йўналтириш тўғрисидаги масала институт илмий кенгашига қўйилади ва ижобий хал қилинади. Институт 50 миллион сўмлик маблағини автомашина сотиб олиш ва уни арендага беришни маъқул кўрадилар. Автомашина ижарасидан тушган маблағга институтни жорий таъмирлаш, компютер, телевизор, кондиционерлар олиш сарфлашади. Йилнинг охирида институт сарф харажатлари Давлат мулк қўмитаси томонидан тафтиш қилинганда иснтитутнинг талабалар контрактлари хисобидан тадбиркорлик олиб боришга хаққи йўқлигини, шу сабаб олинган барча мол-мулклар давлат хисобига ўтказилиши лозимлиги тўғрисида қарор чиқарди ва институтни судга берди.

Бу масалада суд қандай қарор чиқариши мумкин?