1-ma'ruza, Biomexanika va bioakustika

elektroliz
deyiladi. 
Faradey 1836 y elektroliz qonunlarini aniqladi. 
T. 1 qonun. 
Elektrodda ajralib chiqqan modda massasi eritmadan o’tayotgan tok kuchiga va 
uning o’tish vaqtiga praporsionaldir. 
M » J 
. 
t M = k J t = k q 

---

K=m/q – shu moddaning elektroximiyaviy ekvivalenti deyiladi. 
q=1 bo’lsa, K=M, ya’ni el.xim.ekv. deb eritmadan 1C zaryad o’tganda ajralib chiqqan modda 
massasiga aytiladi. A/Z – moddaning ximiyaviy ekvivalenti, A - atom massa Z – valentlik 
u holda
. 
T. 2-qonun. 
Moddaning eyektroximiyaviy ekvivalenti uning ximiyaviy ekvivalentiga 
to’g’ri proporsionaldir. 
m=A/Z bo’lsa , F= q bo’ladi. 
T. 
Faradey soni
kattalik jihatidan shunday elektr miqdoriga tengki, bu elektr miqdori 
eritma orqali o’tganda elektroda 1 kg.ekv. modda ajralib chiqadi. 
F= 96500 C/kg. ekv 
Elektrolizdan mis, alyuminiy olishda, nikellash, xromlashda, nusxa ko’chirishda, 
galvanaplastikada foydalaniladi. 
Biologik to’qimalarning qarshiligi unchalik katta bo’lmagan obyektlardir. Ularning 
qarshiligi elektr maydoni ta’sirida o’zgaradi. Odam organizimidan o’tuvchi tok kuchi uning 
qarshiligidan bog’liq. Terining solishtirma qarshiligi 10
3
Ω.m. sog’lom teri. Teri quruq bo’lsa, 
qo’l uchlari orasidagi qarshilik 15000 Ω. Ayniqsa otning qarshiligi kichik. Odam uchun havfsiz 
bo’lgan tok kuchi otni o’ldirishi mumkin. Tajribalarning ko’rsatishicha, sitoplazma, tirik hujayra, 
ayrim to’qimalarning o’zgarmas tok qarshiligi ancha kattadir. Turli to’qimalar elektr 
o’tkazuvchanligi bir-biridan ancha farq qiladi. Orqa miya suyuqligi, qon, limfa tokni yaxshi 
o’tkazadi, muskullar, jigar, yurak, o’pka muskullari tokni yomonroq o’tkazadi. Yog’ va suyak 
to’qimalari, teri ulardan ham yomon o’tkazadi. Hujayraning elektr xossalari ham ancha 
murakkabdir. Sitoplazmaning solishtirma qarshiligi 0,1 dan 300 Ω.m. chegarasida yotadi. 
Hujayra menbranasi 1 cm
2
yuzining qarshiligi 10
3
–10
4
Ω.m.gacha bo’ladi. Biologik sistemalardan 
tok o’tishiga hujayrada ro’y beradigan qutblaniµsh hodisalari ancha ta’sir qiladi. 
Hujayra elektr maydonida. M-membrana, Ya-yadro
M – membrani, Y – yadro. 

---

Elektr maydon ta’sirida qarama-qarshi yo’nalishda turli ishorali ionlar to’planadi. Bu ionlar 
konsentrasiyasi ma’lum bir miqdorga teng bo’lgach, dielektrik qatlam «teshiladi», ya’ni hujayra 
menbranasi orqali tok o’ta boshlaydi. Kuchsiz toklarda menbrana umuman «teshilmaydi», 
chunki bunda hujayraning ikki uchida to’planayotgan ionlar issiqlik harakati tufayli sochiladi. 
Demak to’qimalarning elektr toki tomonidan ta’sirlanish bo’sag’anasi mavjud bo’lib, undan past 
tokda tirik organizm tok ta’sirini sezmaydi. Tokning ta’siri sezilarli bo’lishi uchun hujayra sirtida 
ma’lum miqdorda zaryad to’planishi shart, buning uchun ma’lum bir vaqt kerak. Bo’sag’a 
tokining vaqtga bog’lanishi Veyss formulasi orqali ifodalaniladi. 
Tok kuchi kuchlanishiga praporsional bo’lgani uchun Veyss formulasini qo’yidagicha yozishi 
mumkin. 
Bunda, A,B,a,b –lar tajribadan topiladigan o’zgarmaslar. 
v yoki B - konstanta bo’sag’a tokning ko’p vaqt davomida ta’sir etuvchi minimal kuchini 
ko’rsatadi va uni