1. it-serivs xızmetlerin basqarıw. Itsm-it xızmetlerin basqarıwdıń jańa ideologiyası

Kárxananıń IT xızmetlerin basqarıw.

1. 1. ITSM-IT xızmetlerin basqarıwdıń jańa ideologiyası.

Informaciya texnologiyaları (IT) qısqa waqıt ishinde shólkemlerdiń iskerliginiń ekinshi dárejeli járdemshi elementlerinen kárxananıń biznes processlerin basqarıw ushın tolıq sistemalarǵa ótti. Jeke kompyuterler, jergilikli tarmaqlar, klient-server texnologiyaları hám Internet tarmaǵınıń payda bolıwı shólkemlerge óz ónimlerin hám xızmetlerin bazarǵa tezirek alıp shıǵıw imkaniyatın berdi.

Turaqlı IT-xızmetler bazarın qáliplestiriw 50-lerdiń ortasından baslandı. IT-xızmetleriniń tiykarǵı támiyinlovchilari akademikalıq, professional hám ilimiy-texnikalıq jámáátler, mámleket mákemeleri, tálim mákemeleri informaciya xızmetlerin edi. Búgingi kúnde kóplegen kompaniyalarda IT xızmetlerin ádetde kárxanalardıń ishki bólindileri tárepinen usınıs etiledi hám olardıń IT infrastukturasi menen baylanıslı.

"IT xızmetlerin basqarıw - (IT Service Management-ITSM) biznes mútajliklerin qandırıwǵa qaratılǵan IT xızmetlerin basqarıw hám shólkemlestiriw jantasıwın belgileydi.

IT xızmetlerin basqarıw (ITSM) IT-provayderlar tárepinen adamlar, processler hám informaciya texnologiyalarınıń optimal kombinatsiyasınan paydalanıw arqalı ámelge asıriladı.

IT xızmetlerin basqarıw sistemasın úyreniw bul tarawda tóplanǵan tájiriybeni esapqa alǵan halda kárxanalardıń IT-bólindileri iskerligin shólkemlestiriwge nátiyjeli jantasıwdı izlew menen baylanıslı. IT xızmetlerin basqarıw boyınsha ámeldegi standartlardı analiz qılıw -bul process jantasıwınan paydalanǵan halda IT-xızmet iskerligin modellestiriwdiń birinshi basqıshı. Keleshekte qurılǵan processler sisteması kárxanada IT-kompleks sistemasınıń islewin támiyinlew ushın informacion-hujjatlarni islep shıǵıw ushın tiykar bolıp xızmet etedi, bul bolsa bul iskerlikti jáne de áshkara etedi hám sol sebepli baqlaw múmkin boladı.

Sol munasábet menen, IT-basqarıw máseleleri bólek sistemalar yamasa apparatlar dárejesinde emes, bálki at-xızmetlerin usınıw dárejesinde aldınǵa jıljitiladı.

Standartlastırıw ámeldegi bolǵan orınlarda, túrli dárejelerde óz-ara munasábetlerge erisiw ańsatlaw bolǵanı ushın islew ushın ekonomikalıq tárepten paydalı boladı. Gernay kútá úlken hám bir neshe ret " dóngelekti qayta jańalıq ashıw" ushın waqıt joq IT ushın bul júdá zárúrli bolıp tabıladı.

IT-dıń kóplegen tarawlarında de-fakto standartları joq, olardıń eń áhmiyetlisi, waqıt ótiwi menen bul tarawdıń zárúrligini tastıyıqlaytuǵın da -jure standartlarına aylanadı.

Sońǵı on bes-jigirma jıl ishinde IT xızmetlerin basqarıw salasında bir neshe dúzilgen jantasıwlar hám metodlar jaratılǵan hám ataqlı bolǵan.

Informaciya hám kompyuter sistemaların basqarıwdıń optimal usılın islep shıǵıw boyınsha eń saldamlı urınıslar (IvS) 60 -80-lerde ámelge asırıldı. XX asirde Ullı Britaniya saldamlı ekonomikalıq krizistı basdan keshirdi, sol sebepli ǵárejetlerdi kemeytiw hám IvSga xizmet kórsetiw natiyjeliligin asırıw máseleleri ásirese áhmiyet kásip etdi. Ullı Britaniyanıń Oraylıq kompyuter hám telekommunikatsiya agentligi (Oraylıq kompyuter hám telekommunikatsiya agentligi - CCTA) házirde húkimet sawda bólimi (húkimet sawda - OGC mekememesi) dep atalǵan bolıp, mámleket keńselerinde IT resurslarınan nátiyjeli hám ekonomikalıq tárepten nátiyjeli paydalanıw principlerıni islep shıǵıw boyınsha kórsetpe aldı. Bul kampaniyanıń maqseti xızmet kórsetiwshi provayderga baylanıslı bolmaǵan birden-bir jantasıwdı islep shıǵıwdan ibarat edi.

Sonday etip, IT xızmetlerin basqarıwda tiykarǵı derek bolǵan IT (IT Infrastructure Library - ITIL) shólkeminiń jetiliskenlik kitapxanası jaratıldı.

ITIL kitapxanası IT-bólindileriniń eń zárúrli xızmetlerin xarakteristikalaw ushın standartlar kompleksi, sonıń menen birge, hár qanday shólkemge maslastırılıwı múmkin bolǵan juwapkerlik tarawları, wazıypalar, proceduralar hám qadaǵalaw dizimleri tolıq dizimi. ITIL baspalarınıń keń sheńberi olarǵa úzliksiz túrde shaqırıq qılıw hám AT-xızmeti strukturasın jetilistiriwde paydalanıwǵa járdem beredi.

ITIL (v1) dıń birinshi kitapları 1995 jıl menen juwmaqlandi.

Olar IT xızmetlerin basqarıw funktsiyaların xarakteristikalaydı hám bul kitapxananıń basqa kitaplarına siltemeler beredi.

Hár bir bir birdey bot bólek bolıwı múmkin hám promo-trekti shólkemlestiriw arqalı xarakteristikalaytuǵın tárzde ǵárezsiz process hám ideal tárzde ámelge asırılıwı múmkin. Bir-barıne say-funktsiyası : shama menen waqıt, urıw hám jarılıw.

ITIL kitapxanasınıń ekinshi versiyası (v2) 1990-lardıń aqırında islep shıǵılǵan. EIS yadrosı IT-xızmetlerin basqarıw konsepsiyası bolıp, ol IT-xızmetleriniń tiykarǵı processleri hám funktsiyaların kompaniya xızmetkerleri hám klientleri ushın AT-bólindilerine xizmet kórsetiwdi shólkemlestiriwge tiykarlanǵan.

ITIL versiyası (v2) etti tiykarǵı kitaptı óz ishine aladı :

" Delivery Service" - " xızmetler kórsetiw" »,

" Járdem xızmeti" - " xızmetlerdi qollap-quwatlaw" »,

" AKT infrastruktura menejmenti" - " informacion-kommunikaciya texnologiyaları infrastukturasini basqarıw" »,

" Security Management" - " qawipsizlikti basqarıw»,

" Biznes perspektivası" - " biznes perspektivası»,

" Application Management" - " qosımshalardı basqarıw" »,

" Software Asset Management" - " konfiguratsiyalarni basqarıw" »,

kitaplar hám qosımshalar :

" Plandıń implementation Service Management" - " programmanı joybarlaw texnologiyasi" "

basqarıw xızmetleri»,

" ITIL Small-Scale Implementation" - " ITIL kishi biznesde paydalanıw".

2005 jıl dekabr ayında OGK kitapxanadan paydalanıwdı ápiwayılastırıw, sonıń menen birge, ITIL principlerıni qóllaw boyınsha óz usınısların islep shıǵıw ushın tap-ga jóneltirilgen ITIL Refresh joybarınıń baslanıwın járiyaladı.

2007 jılda ITIL (v3) kitapxanasınıń keńeytirilgen hám konsolidatsiyalangan úshinshi versiyası basıp shıǵarıldı, ol jaǵdayda processlerdi ajıratıw emes, bálki olardı keńeytiw, qollap-quwatlaw, rawajlandırıw hám jetilistiriwge bólek itibar qaratildi. Bul versiya IT sanaatında úlken qızıǵıwshılıq oyatıp atır.

IT xızmetlerin basqarıw boyınsha professional jantasıwdı ilgeri jıljıtıw (ITM) IT xızmetlerin basqarıw boyınsha ǵárezsiz shólkem-Forum (IT services Management forum - icmf) menen shuǵıllanadı.

ITSMF-bul dúnya mámleketleri Doslıq awqamında (ITSMF bólimi) wákillik menen kommerciyalıq bolmaǵan shólkem bolıp tabıladı. ITMF jáne onıń wákilleri at hám IT xızmetlerin basqarıw (ITM) menen baylanıslı standartlardı rawajlandırıwǵa járdem beredi.

ITSMF Rossiya (icmf Russia)-" forum ushın IT xızmeti basqarıw", tiykarlanǵan qálegen qatnasıwında kommerciyalıq bolmaǵan shólkemi tárepinen islengen fizikalıq hám yuridikalıq shaxslar. Rossiya ITSMF wazıypaları :

- IT xızmetin basqarıw boyınsha eń jaqsı tájiriybelerdi ǵalabalastırıw (IT xızmetlerin basqarıw );

- bul tema boyınsha dodalawlar hám konferenciyalar ótkeriw;

IT xızmetlerin basqarıw ushın óz kompaniyalarında jantasıwlardı ámelge asırıwda Rossiya ITMF aǵzalarına kómeklesiw;

-IT xızmetlerin basqarıw máseleleri menen shuǵıllanatuǵın Rossiya hám xalıq aralıq shólkemler menen tájiriybe almaslawdı shólkemlestiriw;

- ITMI xalıq aralıq forumınıń filialı retinde iskerlik júrgizedi.

Rossiya ITSMF haqqında tolıq maǵlıwmat bul shólkemdiń rásmiy veb-saytında bar.

2011 jıl 29 iyul kúni jańalanǵan ITIL kitapxanasınıń kitapları baspa etilgende, Rossiya ITMF rásmiy saytında ITIL sózligi orıs tilinde basıp shıǵarıldı.

ITIL terminleriniń orıs tilindegi sózliginiń jańa, rawajlanıwlastırılgan versiyası dekabrde 2011 de basıp shıǵarıldı. Pdf formatında ITIL sózligi orıs tilinde barlıq mápdar qánigeler ushın biypul paydalanıw múmkin. Orıs tilindegi atamalar sózligi menen tolıq maǵlıwmat, versiya 2. 0 (29 iyul 2011)) (anglichan tilindegi 1 versiyası tiykarında. 0, 29 iyul 2011 shablonın Rossiya ITSMF rásmiy veb-saytınan tabıwıńız múmkin.

Zamanagóy ITM tómendegi xalıq aralıq standartlardı óz ishine aladı.

ISO / IEC 20000 xalıq aralıq standartı ISO specifikaciyası hám IT xızmetlerin basqarıw ushın qaǵıydalar kompleksi (ITM).

ISO / IEC 20000 xalıq aralıq standartı ITILning eń jaqsı ámeliyatlarına sáykes keledi.

Iso/IEC 20000 menen tolıq maǵlıwmatlar : GOST R Iso MEK 20000 (ISO/IEC 20000), 1 bólegi, GOST R Iso MEK 20000 (ISO/IEC 20000), 2 bólegi (Rossiya icmf awdarması ) Rossiya icmfning rásmiy veb-saytınan tabıw múmkin

ISO / IEC 27001 xalıq aralıq standartı. " Informaciya texnologiyaları. Qawipsizlik usılı. Informaciya qawipsizligin basqarıw sisteması. Talaplar". Xalıq aralıq maǵlıwmatlar standartı informaciya qawipsizligi menejmenti sistemasın (SMIB) jaratıw, engiziw, olardan paydalanıw, monıtorıń qılıw, tekseriw, qollap-quwatlaw hám jetilistiriw processlerin modellestiriw ushın mólsherlengen.

Iso / IEC 19770-1 xalıq aralıq standartı (processtiń ózi) AT (kitapxana informaciya texnologiyaları infrastukturasi - ITIL) xızmetlerin usınıwdıń eń jaqsı usılları menen baylanıslı halda programmalıq aktivlerdi basqarıw procesin tártipke salıw ushın mólsherlengen. Bul ǵárezsiz standart óndiriwshiler IT-kompaniyalar jámááti, atap aytqanda, Microsoft tárepinen qollap -quwatlanadı.

ISO / IEC 38500 xalıq aralıq standartı : 2015 " informaciya texnologiyaları. Shólkem sheńberinde IT basqarıwı " (baspa etilgen sáne 11. 02. 2015, anglichan tilindegi " informaciya texnologiyaları - Xovernans of IT for shólkemi") shólkemdiń joqarı administraciyaına IT-atqarıwı boyınsha óz huqıqların, etikalıq hám tártipke salıw minnetlemelerin túsiniw imkaniyatın beretuǵın nátiyjeli IT-basqarıw sistemasın támiyinleydi jáne onıń at-ni bahalaw, basqarıw hám monıtoringini támiyinleydi. Standart sonıń menen birge, shólkem administraciyaına atning maqul túsetuǵın atqarılıwı hám tiyisli korporativ basqarıwdı támiyinlew boyınsha Nızamshılıq talaplarına, ulıwma huqıqqa, shártnama shártlerine muwapıqlıqtı támiyinlew boyınsha minnetlemelerdi óz moynına alıwǵa múmkinshilik beredi.