1. Industrial iqtisodiyot” fanining ob’ekti sanoatning ta’rifi va tavsifi

16. Boshqarishning asosiy tamoyillari va usullari

Boshqaruv tamoyillari deganda, rahbarlik qilishning fundamental qoidalari tushuniladi. Ular iqtisodiy qonunlar harakati va boshqarish usullari bilan bog‘liq bo‘lgan voqeliklarning mohiyatini aks ettiradi.

Boshqarish mexanizmini quyidagicha ta’riflash mumkin:
qonunlar - tamoyillar - usullar - uslublar
Ushbu mexanizmning eng muhim elementi Qonun hisobla­nadi. SHu sababli u to‘g‘risida ikki og‘iz so‘z aytish kerak bo‘ladi. Qonun - bu, ob’ektiv borliqda turli hodisalar o‘rtasida kishi ongidan va ixtiyoridan tashqari, hamma mavjud bo‘lgan zaruriy bog‘lanish, munosabatdir. Masalan, ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyot qonunlari: talab va taklif qonuni, qiymat qonuni va boshqalar.
Qonun - bu davlat hokimiyati tomonidan qabul qilingan, hamma uchun, shu jumladan, sanoat ishlab chiqarishida mehnat qilayotganlar uchun ham majburiy bo‘lgan ijtimoiy-huquqiy me’yor va munosabatlarni belgilovchi rasmiy hujjat. Masalan, Konstitutsiya - O‘zbekiston davlatinint asosiy qonunidir.
Tamoyillarni boshqaruv fani nazariyasi va amaliyotning poydevori deyish mumkin. Ma’lumki, poydevor qancha mukammal va mustahkam bo‘lsa, boshqaruv apparati shunchalik qudratli bo‘ladi.
Boshqaruv tamoyillarining shakllanishi chuqur tarixiy ildizga ega. Xususan, O‘zbekistonda bu tamoyillar Amir Temur hukmronligi davrida shakllana va rivojlana boshlagan. Buyuk Sohibqiron davlati o‘zi­ning ixcham, tezkor boshqarish devoniga ega bo‘lib, yakkaxonlik, ierar­xiya (bo‘ysunish tartibi), bilimdonlik, ilmiy, javobgarlik, demokra­tiya kabi tamoyillar asosida boshqarilgan.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida O‘zbekistonning siyosiy-ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolga erishishining asosiy ta­moyillari Respublikamizning Birinchi Prezidenti Islom Karimovning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 2-chaqiriq birinchi sessiyasidagi ma’ruzasida o‘z aksini topgan (13-jadval):
13-jadval
Bozor iqtisodiyoti sharoitida O‘zbekistonda davlatni boshqarish tamoyillari

№