1. Халқаро бизнеснинг мақсади ва фаолият майдони

Бостон консалтинг гуруҳи модели
BCG - бу халқаро менежмент бўйича консалтинг компанияси
Асосчиси - Брюс Хендерсон. Компания 1963 йилда ташкил топган ва 50 та мамлакатда 90 дан ортиқ офислардан иборат глобал тармоғига эга. Президент ва бош директор - Рич Лессер (2013 йилдан бери). 2017 йилги даромад - 6,3 миллиард доллар, умумий сони 16 минг киши.
Ҳаёт цикли - бу маҳсулот маркетингини, фойда олишни, истеъмолчиларни, рақобатчиларни ва маркетинг стратегиясини маҳсулот бозорга кирган пайтдан бошлаб ва уни бозордан олиб чиққунга қадар тавсифловчи тушунча.
БКГ матрицаси иккита фаразга асосланади:
БКГ матритсаси маркетингда стратегик таҳлил ва режалаштириш воситасидир. Бостон консалтинг гуруҳи асосчиси Брюс Д. Хендерсен томонидан ушбу маҳсулотларга бўлган талабнинг ўсишига ва танланган компания эгаллаган бозор улушига нисбатан бозор мавқеидан келиб чиқиб, компания маҳсулотларининг долзарблигини таҳлил қилиш учун яратилган. таҳлил қилиш учун.
Назарий асос икки тушунчага асосланади: маҳсулотнинг ҳаёт айланиши ва ўлчов тежамкорлиги ёки ўрганиш эгри чизиғи.
сегментнинг етакчи компанияси ишлаб чиқариш харажатлари бўйича рақобатбардош устунликка эга ва шунинг учун бозорда рентабелликнинг энг юқори даражаси.
тез ривожланаётган сегментларда самарали ишлаш учун компания маҳсулотни юқори даражада ривожлантиришга маблағ киритиши керак; аксинча, паст ўсиш суръатлари билан бозорда бўлиш маҳсулотни ишлаб чиқариш харажатларини камайтиришга имкон беради
Биз маҳсулотлар ҳаёт цикли кўриб давом этмоқда. Иккинчи босқич - ўсиш. Бу босқичда, ишлаб фойда ошириш, балки тезроқ суръатларда давом этмоқда. Бу аллақачон маҳсулот сотиб олган одамлар яна боринг бошлайди, деб аслида туфайлидир. Лекин компанияси тўхтатиш ва истеъмолчилар кўпроқ эътибор қозонмоқда юқори реклама харажатларини қилиш давом этмоқда эмас. Бу яхши маълум бўлади ва янгилик, одамлар миқдорда сотиб олмоқда. Бу эрда хизмат маҳсулотни синаш учун реклама, балки тавсиялар истеъмолчиларга нафақат ўйнади. Шунинг учун, ишлаб чиқарувчи кўпроқ соф фойда олади.
Маҳсулотни бозорга олиб чиқиш босқичи.Пул олиш даври маҳсулот тарқатилган ва сотувга чиқарилган вақтдан бошланади. Маҳсулотни бозорга олиб чиқиш жараёни вақт талаб этади ва сотувлар одатда ушбу даврда аста-секин ўсиб боради.Ҳозирги вақтда қаҳва, музли апелсин шарбати ва кофе кукуни креми каби таниқли маҳсулотлар жадал ўсиш даврига киришдан олдин бир йилдан кўпроқ вақт кутишлари керак эди. Секин ўсишни қуйидаги ҳолатлар билан изоҳлаш мумкин: 1) ишлаб чиқариш қувватларини кенгайтиришдаги кечикишлар, 2) техник муаммолар ("бузилишлар" ни бартараф этиш), 3) истеъмолчиларга товарларни этказиб беришдаги кечикишлар, айниқса, турли хил савдо дўконларида тўғри тақсимлаш пайтида; 4) мижозларнинг истамаслиги. одатдаги одатлардан воз кечинг 7. Қимматбаҳо янги маҳсулотлар сотилган ҳолатларда, сотишнинг ўсишига бошқа бир қатор омиллар, масалан, маҳсулотни идрок эта оладиган ва ўзларини сотиб олишга имкон берадиган мижозларнинг камлиги билан тўсқинлик қилмоқда.


Ушбу босқичда компания аҳамиятсиз сотувлар ва товарларни тақсимлашни ташкил этиш ва сотишни рағбатлантириш учун катта харажатлар туфайли зарар кўради ёки фойда жуда кам. Ҳозирги вақтда рағбатлантириш харажатлари янги маҳсулотларни тарғиб қилиш учун бирлаштирилган саъй-ҳаракатлар зарурати туфайли энг юқори даражага етмоқда, бунда: 1) потентсиал истеъмолчиларни ўзларига номаълум бўлган янги маҳсулот тўғрисида хабардор қилиш; 2) маҳсулотни синаб кўришга рағбатлантириш ва 3) ушбу маҳсулотнинг тарқалишини таъминлаш. чакана сотувчилар.Ушбу босқичда бир нечта ишлаб чиқарувчилар мавжуд ва улар фақат маҳсулотнинг асосий вариантларини чиқарадилар, чунки бозор ҳали унинг модификациясини англашга тайёр эмас. Фирмалар ўз маркетинг ҳаракатларини сотиб олишга кўпроқ тайёр бўлган истеъмолчиларга, одатда юқори даромадли гуруҳларга қаратадилар. Ушбу босқичда нархлар одатда оширилади.
Ўсиш босқичи.Агар янги маҳсулот бозор манфаатларига жавоб берса, сотувлар сезиларли даражада ўсишни бошлайди. Дастлабки издошлар мол сотиб олишда давом этадилар. Оддий истеъмолчилар, айниқса улар маҳсулот ҳақида ижобий шарҳларни эшитган бўлса, уларга тақлид қилишади. Имконият томонидан жалб қилинган бозорда янги рақобатчилар пайдо бўлади. Улар бозорни кенгайтирадиган янги хусусиятларга эга товарларни таклиф қиладилар. Рақобатчилар сонининг кўпайиши маҳсулотларни тарқатиш каналларини тўлдириш учун фабрикалардан сотишнинг кескин ўсишига олиб келади.
Нархлар ўсиши билан нархлар бир хил бўлиб қолади ёки бироз пасаяди. Савдони илгари суриш учун фирмаларнинг харажатлари бир хил даражада қолмоқда ёки рақобатчиларга қарши курашиш учун озгина ошади ва маҳсулот ҳақида жамоатчиликни хабардор қилишни давом эттиради.
Ушбу босқичда фойда ўсиб бормоқда, чунки сотишни рағбатлантириш харажатлари ишлаб чиқариш таннархини пасайтирган ҳолда кўпроқ сотишни ташкил этади. Бозорнинг тез суръатлар билан ўсиши даврини максимал даражада ошириш учун компания бир нечта стратегик ёндашувлардан фойдаланиши мумкин,
1. Янги буюмларнинг сифатини яхшиланг, унга қўшимча хусусиятлар беринг, янги моделларини чиқаринг.
2. Бозорнинг янги сегментларига кириб боринг.
3. Янги тарқатиш каналларидан фойдаланинг.
5. Истеъмолчиларнинг қўшимча сонини жалб қилиш учун нархларни ўз вақтида пасайтиринг.
Бозорни кенгайтиришнинг юқорида айтиб ўтилган стратегик усулларидан фойдаланган компания ўзининг рақобатбардош позициясини кучайтириши мумкин.
Камолот босқичи.Баъзи пайтларда товарларни сотиш ўсиш суръати секинлаша бошлайди - этуклик босқичи бошланади. Вақт ўтиши билан, бу босқич одатда олдингиларига қараганда узоқроқ ва маркетинг менежменти соҳасида мураккаб вазифаларни юклайди. Бозорда мавжуд бўлган маҳсулотларнинг аксарияти этуклик босқичида, шунинг учун маркетинг бошқаруви асосан "этук" маҳсулотлар билан шуғулланади.
Савдонинг ўсиши секинлашиши кўплаб ишлаб чиқарувчилар сотилмаган товарларга эга бўлишларини англатади. Бу шиддатли рақобатга олиб келади. Рақобатчилар тобора чегирмали нархларда ва рўйхат нархларидан паст нархларда сотишга мурожаат қилмоқдалар. Реклама ўсиб бормоқда, савдо ва истеъмолчилар билан имтиёзли битимлар сони кўпаймоқда. Яхшиланган маҳсулот вариантларини яратиш учун илмий-тадқиқот ишлари учун ажратмалар кўпаймоқда. Буларнинг барчаси кам фойда олишни англатади. Бир қатор кучсиз рақиблар курашдан чиқиб кетишни бошлайдилар. Охир-оқибат, соҳада фақат мустаҳкам ўрнашган рақиблар қолади.


Компания нафақат ўз маҳсулотини ҳимоя қилиши керак. Энг яхши ҳимоя - бу ҳужум. Ва у доимий равишда бозор, маҳсулот ва маркетинг аралашмасини ўзгартириш усулларини излаши керак.
БОЗОРНИ ЎЗГАРТИРИШ. Компания мавжуд товарларни истеъмол қилишни кўпайтиришга интилмоқда. У янги фойдаланувчилар ва янги бозор сегментларини қидирмоқда. Шу билан бирга, у мавжуд мижозлар томонидан товарларни интенсив истеъмол қилишни рағбатлантириш усулларини изламоқда. Эҳтимол, компания маҳсулотни катта ёки тез ўсиб борадиган бозор сегментига жалб қиладиган тарзда жойлаштирмоқчи.
МОЛЛАРНИ ЎЗГАРТИРИШ. Компания, шунингдек, янги фойдаланувчиларни жалб қилиш ва истеъмолни кучайтириш учун ўз маҳсулотининг хусусиятларини, масалан, сифат даражаси, хусусиятлари ёки ташқи кўриниши ўзгартириши мумкин.
Стратегия сифатни яхшилашмаҳсулотнинг чидамлилик, ишончлилик, тезлик, таъм каби функционал хусусиятларини яхшилашга қаратилган. Ушбу ёндашув қуйидаги ҳолатларда самарали бўлади: 1) сифат яхшиланиши мумкин; 2) харидор сифатни яхшилаш тўғрисидаги даъволарга ишонади ва 3) харидорларнинг этарлича кўп қисми товар сифатини яхшилашни хоҳлайди.
Стратегия мулкни яхшилашмаҳсулотга уни кўп қиррали, хавфсиз ва қулайроқ қиладиган янги хусусиятларни беришни мақсад қилган. Соатлар, калкуляторлар, нусха кўчириш машиналари ва бошқаларни ишлаб чиқарувчи япон ишлаб чиқарувчилари хусусиятларини яхшилаш стратегиясини муваффақиятли қўллашди.
Стратегия дизайнни такомиллаштиришмаҳсулотнинг жозибадорлигини оширишга қаратилган. Шундай қилиб, ташқи кўринишда янги нарсаларга муҳтож бўлган харидорларни жалб қилиш учун автомобил компаниялари вақти-вақти билан ўзларининг моделларининг ташқи қиёфасини ўзгартирадилар.
МАРКЕТИНГ КОМПЛЕКСИНИ ЎЗГАРТИРИШ. Бошқа нарсалар қаторида, компания маркетинг аралашмасининг бир ёки бир нечта элементини ўзгартириш орқали сотишни рағбатлантиришга интилиши керак. Янги мижозларни жалб қилиш ва рақобатчилар мижозларини жалб қилиш учун сиз нархни пасайтиришингиз мумкин. Сиз янада самарали реклама кампаниясини ишлаб чиқишга ҳаракат қилишингиз мумкин. Сиз сотувчилар билан имтиёзли битимлар тузиш, нархда кичик чегирма олиш ҳуқуқини берувчи купонлар бериш, эсдалик совғаларини тарқатиш ва танловлар ўтказиш каби фаол реклама усулларига мурожаат қилишингиз мумкин. Компания, хусусан, фаол савдо дўконларининг хизматларидан фойдаланган ҳолда бозорнинг янада кенгроқ каналларидан фойдаланиши мумкин, айниқса ушбу бозор каналлари ўсишни бошдан кечираётган бўлса. Шунингдек, фирма мижозларга янги ёки такомиллаштирилган хизматларни таклиф қилиши мумкин.
Ретсессия босқичи.Охир оқибат, турли хил маҳсулотлар ёки брендларнинг маркетинги ҳали ҳам пасаяди. Савдонинг пасайиши секин ёки тез бўлиши мумкин. Савдо нолга тушиши ёки паст даражага тушиб кетиши ва кўп йиллар давомида ушбу даражада қолиши мумкин. Савдо ҳажмининг пасайиши бир қатор сабабларга боғлиқ, шу жумладан технологик ютуқлар, истеъмолчиларнинг таъмини ўзгартириш ва ички ва хорижий рақибларнинг рақобати. Савдо ва фойда камайиб борар экан, баъзи фирмалар бозорни тарк этишмоқда. Қолганлари маҳсулот таклифлари турларини камайтириши, бозорнинг кичик қисмларидан ва энг кам самарали савдо каналларидан воз кечиши, имтиёзларга сарфларни камайтириши ва нархларни янада пасайтириши мумкин.
Ўз номенклатурасида пасайиш босқичига ўтган товарларнинг сақланиши компания учун жуда зарарли бўлиши мумкин. Маҳсулот менежментдан жуда кўп вақт талаб қилиши мумкин. Бундан ташқари, кўпинча нархларни тўғирлаш ва инвентаризацияни қайта баҳолашни талаб қилади. Уни ишлаб чиқариш таннархи юқори, у реклама ва сотувчиларнинг эътиборини талаб қилади ва янги, даромадлироқ товарларни ишлаб чиқаришни ташкил қилиш учун воситалар ёки кучларни йўналтириш яхшироқдир. Муваффақиятнинг пасайиши шунчаки истеъмолчиларни умуман ишлаб чиқариш компаниясига нисбатан шубҳа туғдириши мумкин. Аммо келажакда фирмани кутаётган энг катта муаммо. Ўз вақтида тўхтатилмаса, таназзулга учраган товарлар ўзларини алмаштириш учун жўшқин қидирувни бошламайди. Бундай маҳсулотлар бугунги кунда фойдали операцияларни бузади ва келажакда компаниянинг мавқеини заифлаштиради.
Компания унинг пасайтирилган маҳсулотларига кўпроқ эътибор бериши керак. Биринчидан, пасайиш босқичига ўтган товарларни, уларнинг савдо кўрсаткичлари, бозор улуши, харажатлар даражаси ва рентабеллик даражасини мунтазам таҳлил қилиш орқали аниқлаш керак. Уларнинг ҳар бирига нисбатан компания раҳбарияти уни озод қилишни давом эттириш ёки "фойда олиш" ёки уни номенклатурадан чиқариб ташлаш тўғрисида қарор қабул қилиши керак. Брендни чиқаришни давом эттириш тўғрисида қарор, рақобатчилар маълум бир фаолият соҳасини тарк этишига умид қилиш орқали қабул қилиниши мумкин. Раҳбарият фойда олиш вақти келганини ҳал қилиши мумкин ”. товарлар билан боғлиқ ҳар қандай харажатларни кескин қисқартириш (ишлаб чиқариш ускуналари, логистика, илмий-тадқиқот ишлари, реклама, сотувчилар ва бошқалар), савдо бир мунча вақт этарли даражада давом этади. Муваффақиятли бўлса, йиғиб олиш стратегияси фирмани қисқа муддатли фойда ўсишини таъминлайди. Раҳбарият, шунингдек, маҳсулотни ном энклатурадан чиқариб ташлаш, уни бошқа компанияга сотиш ёки шунчаки ишлаб чиқаришни тўхтатиш тўғрисида қарор қабул қилиши мумкин.
Маҳсулотни маркалаш. Савдо белгиси ва унинг моҳияти. Товар белгиси амалиётининг асосий тушунчалари
Белгилаш- бу битта сотувчининг ёки уларнинг гуруҳининг товарлари ва хизматларини аниқлаш ва уларни рақобатчиларнинг товарлари ва хизматларидан фарқлаш учун мўлжалланган исм, атама, белги, нақш ёки уларнинг комбинацияси. Бренднинг атрибутлари: товар номлари, товар номи, савдо белгиси, муаллифлик ҳуқуқи.
Бренднинг номи Тҳе бренднинг талаффуз қилинадиган қисми, масалан, "Авон", "Мерседес", "Диснейленд", "Раҳат"
Амп нишони (герби)¾ белгининг тан олиниши мумкин бўлган, аммо талаффуз қилинмайдиган қисми, масалан, белги, расм, ўзига хос ранг бериш ёки дизайннинг ўзига хос тури. Масалан, Плайбой корпорацияси рамзларидаги қуённинг сурати ёки Метро-Голден-Маер студиясининг рамзларидаги шер тасвири.
Савдо белгиси - ҳуқуқий муҳофаза билан таъминланган белги ёки унинг қисми. Бу сотувчининг марка ёки белгидан фойдаланиш бўйича мутлақ ҳуқуқларини ҳимоя қилади.
Сифат - бу маркали маҳсулотнинг ўз вазифаларини бажара оладиган тахминий қобилияти: чидамлилик, барқарорлик, ишончлилик, аниқлик, фойдаланиш қулайлиги ва бошқалар. Маркетингда сифат мижозлар ғоялари нуқтаи назаридан кўриб чиқилади.
Брендлаш тўғрисида қарор товар ишлаб чиқарувчига тегишли эканлиги кўринади.
Сўнгги пайтларда нархларни пасайтириш учун товар номларини йўқ қилиш тенденцияси пайдо бўлди.
Бренд эгасининг қарори ўз маҳсулотларини бозорга ўтказишда учта усулга эга бўлиши мумкин: ишлаб чиқарувчининг маркаси остида; ушбу маҳсулотни сотувчи воситачининг савдо белгиси остида; ҳам ўзлари, ҳам воситачи бренди остида.
Бренд номлари масаласига тўртта ёндашув мавжуд:
1. Шахсий бренд номи (компания номи билан боғлиқ эмас).
2. Барча маҳсулотларнинг ягона маркаси.


3. Маҳсулот оилалари учун жамоавий бренд номи.
4. Компаниянинг фирма номи товарларнинг алоҳида маркалари билан бирлаштирилган.
Товар номини танлаш учун бир нечта манбалар мавжуд: қисқартириш (ИБМ, ПК, АБК), ихтиро қилинган номлар (Эпсон, Бутя), рақамлар (Чанел № 5, Аср - 21), мифологик расмлар (Атлант шиналари), тегишли номлар (Форд). , географик номлар (Питсбург, Тула Самовар бўёқлари), луғат номлари (Сан-Беам - қуёш нури), хорижий сўзлар (Люкс, Фоодмастер), сўз бирикмалари (бош ва елкали шампун - бош ва элкалар). .
Битта маҳсулот тоифасида иккита ёки ундан ортиқ брендларнинг кўп маркали ёндошуви мавжуд. Муайян маҳсулотлар учун маркетинг стратегиясини ишлаб чиқишда сотувчи уларни винтаге сифатида таклиф қиладими ёки йўқлигини ҳал қилиши керак. Маҳсулотни маркали деб кўрсатиш унинг қийматини ошириши мумкин, шунинг учун бундай қарор маҳсулот сиёсатининг муҳим жиҳати ҳисобланади.
Товар номи тасодифий бўлмаслиги керак. Бу маҳсулотни тушунишни кучайтиришга ёрдам бериши керак. Бренд номи қуйидаги фазилатларга эга бўлиши керак: 1. Бу маҳсулотнинг афзалликлари ҳақида, масалан, гўзалликни тиклаш учун замбил (ажойиб дам олиш) ва ҳунарманднинг қўл асбоблари (ҳунарманд) бўлиши керак. 2. Бу маҳсулотнинг сифати, масалан, ҳаракатларнинг табиати ёки ранги, масалан, Санкист апелсинлари (қуёшнинг ўпишида), Фиребирд автомашиналари (оловбардош) бўлиши керак. 3. Талаффуз қилиш, таниб олиш ва эслаб қолиш осон бўлиши керак. Қисқа номлар бунинг учун энг мос келади, масалан, Тиде кир ювиш учун восита ва Крос тиш пастаси. 4. У бошқалардан аниқ фарқ қилиши керак, масалан, Мустанг автомобили, Кодак фото маҳсулотлари.
Кўпгина компаниялар кейинчалик бутун маҳсулот тоифаси билан боғланадиган ягона бренд номини яратишга интилишади.
Бренд чегараларини кенгайтириш стратегияси - бу маҳсулот ёки янги маҳсулотларни бозорга ўзгартириш киритишда муваффақиятли бренд номидан фойдаланишга бўлган ҳар қандай уринишдир.
Савдо белгиларининг мақсадлари.
Брендга содиқликни шакллантириш унинг кучли имиджини сақлаш ва сотишни максимал даражада оширишни англатади.
Мавжуд брендларнинг машҳурлигини сақлаб қолиш компания учун устувор вазифалардан биридир.
Савдо белгиларининг аҳамиятини белгиловчи сабаблар:


· Маҳсулотни идентификациялаш осонлашади, истеъмолчи тавсифнинг ўрнига маҳсулотга номи бўйича буюртма бериши мумкин (товар белгиси стандарт ёки спетсификацияни алмаштириш тури сифатида);
· Сифатнинг маълум бир даражаси доимо кафолатланади;
- Маҳсулот учун қайси компания жавобгарлиги маълум;
· Нархларни таққослаш камаяди, чунки истеъмолчилар товар фарқларини билишади;
· Истеъмолчилар ўзларига яхши таниш бўлган ва ўзларига яхши муносабатда бўлган брендни қўлга киритганларида, ўзларини хавф остига қўйиш эҳтимоли кам деб ҳисоблашади;
· Бренд синови бозор сегментациясини осонлаштиради ва ўзига хос қиёфани яратади;
Таниқли брендлар тарқатиш каналлари учун янада жозибали;
Бренддан турли хил Сонй камералари каби товарларнинг бутун ассортиментини сотиш учун фойдаланиш мумкин;
Товар белгиси янги маҳсулот тоифасини киритиш учун ишлатилиши мумкин (янги маҳсулотлар учун савдо маркасини яратиш).
Маҳсулотнинг ҳаёт айланиши бозор ва компания нуқтаи назаридан кўриб чиқилади.
Маҳсулотнинг ҳаёт айланиш босқичлари:
1) Маҳсулотни ишга тушириш (бозор синовлари)
2) Савдо ва талабнинг ўсиши
3) Талабни қондириш (ўсиш суръати пасайиши) - асосий даромад олиш
4) Талаб ва сотишни барқарорлаштириш- асосий фойда олиш
5) Сотиш камаяди
6) Маҳсулотни тўхтатиш
2 ва 3-босқич кўпинча саҳнага бирлаштирилади Етуклик - минимал инвестиция харажатлари, барқарор операцион харажатлар. Савдодан тушган пул оқими аҳамиятли, маҳсулот қайтарилиш давридан ўтади ва фойда келтиради.
5 ва 6 - саҳнага бирлашинг Рад этиш / бузилиш - сотишдан тушган пул оқими пасаймоқда.
Умуман ҳаёт циклининг давомийлиги ва унинг алоҳида босқичлари маҳсулотнинг ўзига ҳам, маълум бир бозорга ҳам боғлиқ. Товарларнинг узоқ умр кўриш муддати, тайёр маҳсулотлар эса қисқароқ деб ишонилади. Бундан ташқари, турли хил бозорларда бир хил маҳсулотнинг ҳаёт айланиши бошқача бўлиши мумкин.
"Маҳсулотнинг ҳаёт айланиши" ни кенгайтириш йўллари:


1) Маҳсулот ўзгаришлари ҳажми, қадоқланиши, ранги бўйича ...
2) Маҳсулот сифатини яхшилаш
3) Маҳсулотни ўзгартириш / такомиллаштириш (янги хусусиятлар берадиган): "Ғилдиракни ихтиро қилиш" нинг фойдаси йўқ, унга янги қисм ёки функцияни қўшинг. Бундан ташқари, инновация рақобатбардош бўлиши керак, яхшиси - шунга ўхшаш маҳсулотлар бозорида ноёбдир.
4) Янги дизайн. Дизайнни ўзгартириш шунчаки бир қарашда кўриниши мумкин бўлган маҳсулотнинг юзаки ўзгариши эмас. Агар истеъмолчи юқори техник кўрсаткичлар билан тўйинган бўлса (ва аксарият ҳолларда этакчи компаниялар янги технологияларни жорий этиш тезлигида бир-бирларидан орқада қолишмайди), ўз танловини амалга оширишдан олдин, у маҳсулотнинг ташқи кўринишига кўпроқ эътибор беришни бошлайди.
5) Янги қадоқлаш олдинги таркиб билан - сифатни эслаш учун ажойиб имконият ва бунга параллел равишда тараққиётни давом эттириш.
6) Нархлар сиёсати нархларни пасайтириш йўналиши бўйича ҳам, ўсиш йўналиши бўйича ҳам амалга оширилиши мумкин. Шунга кўра, нархларни белгилаш орқали компания мақсадли аудиториясини кенгайтириб, "янги чегараларни эгаллайди".
7) Сотишдан кейинги хизмат / янги хизмат мавжуд хизмат кўрсатиш мажмуасига (ресторан иши - қувончли соат) муҳим ҳамроҳ бўлиши мумкин.
8) янги сегментлар ёки бозорларни ривожлантириш - битта товар белгиси остида янги маҳсулотни чиқариш. Бу истеъмолчиларнинг диди масаласини янада эҳтиёткорлик билан ҳал қилиш ва маҳсулот турини кенгайтириш учун жуда яхши усул.
Кенг кўламли реклама учун қўллаб-қувватлаш
· Ўзингизнинг тадбирингизни ташкил қилиш
10) Фавқулодда вазиятлар. Ғайритабиийки, экстремал вазиятлар маҳсулот / хизматнинг умрини узайтириш учун ҳам фойдали бўлиши мумкин. Бундай вазиятлар танқислик, иқтисодий инқироз, озиқ-овқат танқислиги, экологик муаммоларни англатади ... (Масалан, мамлакатимиздаги бошқа иқтисодий таназзул даврида СОНЕТ мобил тармоғи ўзининг таниқли Инқирозга қарши тарифини чиқарди (ойига 25 доллар чексиз), бу билан обуначилар сони сезиларли даражада ошади).
Маҳсулотнинг ҳаёт айланиши билан бир қаторда, ҳаётий тсикл технологиялари ҳам маҳсулот сиёсатининг шаклланишига таъсир қилади:
Битта технология асосида янги маҳсулотлар ишлаб чиқариш мумкин
Сиз эски маҳсулотни ишлаб чиқариш технологиясини янгилашингиз мумкин Бошқа маҳсулот реализация жараёнлари содир нима? Бу босқичда бўлади киритинг фаол кураш рақобатчилар билан тез-тез бўлади. Ва фирма мижозлар сақлаб тобора янги усулларини кашф этиш керак. Шу билан бир қаторда, сиз бироз, нархини камайтириш мумкин (энгил соч, ва ҳоказо, эркаклар учун мисол, анти-кепек Шампун учун) маҳсулот турларини кенгайтириш, ва бошқалар ижодий реклама яратиш
Маҳсулот ҳаёт айланиши шарт етуклик босқичини ўз ичига олади. Бу ишлаб чиқарувчи товарлар истеъмолчиларга томонидан такрорлаш харид орқали қабул фойда. томонидан бартараф бозор сегментида деярли ўзгармади. Ушбу маҳсулот бозорда барқарор мавқега қўлга киритди, у кенг жамоатчилик учун яхши маълум. рақобат ҳужум ташкилотнинг сиёсати ҳақида оз таъсир. Лекин ишлаб фойда ошди, ва баъзан тушиб бошлайди йўқ. Бу, шунингдек, маҳсулот учун янги фойдаланишни топиш, масалан, инновацион ҳаракатлар турли фойдаланишингиз мумкин. мижозлар базаси ишлаб чиқилди, деб реклама энди, истеъмолчи катта таъсир кўрсатади. бир компания бозорда бир кўриниши кучли рақиб қилиш мумкин харажатларини ошириш. Бу ҳолда, ишлаб чиқарувчи реклама ва истеъмол талабини янада ошириш учун янги йўллар излайди энг юқори воситаларини берилган.
Маҳсулот ҳаёт айланиши ретсессияга тугайди. Бу босқичда у талабни рағбатлантириш давом эттириш ёки ишлаб чиқариш маҳсулотни олиб ташлаш учун қарор муҳим аҳамиятга эга. юқори баҳо фирмаси ҳолда бозорда маҳсулотни олиб ташланади. ишлаб сотишдан фойда ҳали анча юқори кўради бўлса, у янги ва янги кашф томонидан талаб қўллаб-қувватлаш учун давом маркетинг ёндашувлар.
Рақобат муаммоси бугунги кунда энг кўп муҳокама қилинадиган мавзулардан бирига айланиб бормоқда. Чунки ички ва ташқи бозорларда рақобат муҳити кундан-кунга кучайиб, рақобатлашиш чегараси фирмалараро рақобатдан тармоқ, мамлакатлар ва ҳудудлар доирасигача кенгайиб кетди. Кейинги йилларда рақобат назарияси билан жаҳоннинг кўпгина таниқли олимлари шуғулланиб келмоқда, уларнинг ичида америкалик иқтисодчи Майкл Портернинг (1947) рақобат назариясига қўшган ҳиссаси энг беқиёсдир ва у бу соҳада энг йирик олим саналади. Таъсирчан ва рағбатлантирувчи, эркин иқтисодий рақобатни ривожлантириш эвазига ишлаб чиқарувчи ва сотувчилар устидан харидорларнинг ҳукмронлиги ўрнатилиб, бу бозор муносабатларининг моҳиятини белгиловчи шароит ҳисобланади. Рақобатнинг фақат эркин бозор иқтисодиёти шароитида тўлақонли амал қилиши ҳамда ўз моҳиятини тўлиқ намоён эта олишини қуйидаги жадвал орқали кузатиш мумкин

Маъмурий-буйруқбозлик иқтисодиёти шароитида

Эркин бозор иқтисодиёти шароитида

• Рақобат «социалистик мусобақа» билан алмаштирилиб келинди. «Рақобат» сўзини ишлатиш тақиқланар эди. • Мусобақа ким ўзиш, ким яхши натижаларга эришиш учун бўлган қалбаки беллашув эди. Чунки эришилмаган ютуқ ва бажарилмаган кўрсаткичларга эришилиши «рақамлар»да таъминланарди. • Социалистик мусобақадаги мажбурий сафарбарлик усули: - ташаббускорлик руҳини сўндирарди; - сифатини яхшилаш ва ишлаб чиқариш харажатларини пасайтириш имконини бермас эди; - «ялпи маҳсулот» мафкураси ҳукумронлигида мусобақа кўрсаткичлари кўпинча миқдорий кўрсаткичларга қараб бажарилар эди.

• Рақобат рағбатлантирувчи иқтисодиётни ҳаракатга солувчи кучдир. Шу сабабли у бозор иқтисодиёти механизмида асосий ўрин олади. • Рақобат режалаштирилмайди ва қаттиқ назорат остига олинмайди. Рақобатчиликни бозордаги: - талаб ва таклиф; - нарх-наво; - олигополия ва монополия даражаси; - давлатнинг антимонопол сиёсати белгилайди. • Рақобатда мажбурий сафарбарлик бўлмайди. Бу ерда ҳалол ва эркин иқтисодий рақобатни ривожлантириш эвазига ишлаб чиқарувчилар устидан харидорларнинг ҳукмронлиги ўрнатилади.

Таниқли америкалик олим М.Е.Портернинг тадқиқотларига кўра, алоҳида бозордаги рақобатнинг ҳолатини бешта рақобат кучи орқали тавсифлаш мумкин: 1. Сотувчиларнинг бозордаги ҳукмронлиги. Рақобатлашувчи сотувчилар ўртасидаги беллашув (ҳар бир фирма рақобат афзалликларидан фойда олиш ва қулай мавқега эга бўлиш учун ўзининг шахсий рақобат стратегиясига амал килади). Таъминотчилар товарнинг бозордаги рақобатбардошлигига хом ашё етказиб берувчи сифатида таъсир кўрсатади. Хом ашё нархларининг кўтарилиши ишлаб чиқариш харажатларининг кўпайишига ва шу асосда тайёр маҳсулот таннархининг ошишига олиб келади. Агар товарларнинг чакана нархларини кўтариш имкони бўлмаса, хом ашё нархларининг кўтарилиши ҳисобидан тармоқда товар ва хизматларни сотишдан келадиган фойда хажми камайиб кетади. 2. Бир-бирини ўрнини босувчи ва нарх нуқтаи назаридан рақобатбардош бўлган товарлар ўртасидаги рақобат (ўрнини босувчи товарлар томонидан юзага келган хавф туфайли вужудга келган рақобат кучлари). Тармоқдаги рақобатнинг структураси тармоқдаги консолидация (жипслашув) даражасига боғлиқдир. Фрагментланган (бўлинган) тармоқда потенциал хатарлар кўпроқ бўлади,чунки бундай тармоқларга кириб келиш нисбатан енгилдир. Консолидацияланган тармоқларда одатда катта ва мустақил компаниялар фаолият кўрсатади. Компанияларнинг нарх уруши олиб бориш имконияти рақобатнинг асосий хатарли кучидир. Бундай холларда компаниялар сифатдаги устунликлар бўйича рақобатлашишга интиладилар, яъни рақобатчилик уруши савдо маркасига содиқлик ва нарх уруши эхтимолини камайтириш позицияларидан олиб борилади. Бундай тактиканинг муваффақияти тармоқда махсулотни дифференциаллаш имкониятларига боғлиқдир. Тармоқда талабнинг ўсиб бориши рақобатнинг сусайишига ва экспансия учун катта имкониятларнинг вужудга келишига олиб келади. компанияларда инвестицияларга талаб кучаяди. Аксинча, талаб ўсишининг секинлашиши рақобатни кучайтириб юборади, компаниялар бозорларни фақат бошқа компаниялардан тортиб олиш хисобигагина қўлга киритишлари мумкин бўлади. Шундай қилиб, талабнинг камайиши - рақобатнинг кучайишига олиб келадиган асосий хатардир. 3. Янги рақобатчиларнинг пайдо бўлиш хавфи (янги рақобатчилар пайдо бўлиши хавфи туфайли вужудга келган рақобат кучлари). Потенциал рақобатчиларнинг кириш хавфи компаниянинг даромадларига тахдид солиши мумкин. Агар бу хавф кичик бўлса, компания нархларни ошириб, ўз даромадларини кўпайтириши мумкин. Бу омилнинг рақобатчилик кучи кириш тўсиқларининг баландлигига боғлиқдир. Бундай тўсиқларнинг учта асосий манбаи бор: - Харидорларнинг савдо маркасига содиқлиги (кириб келаётган компаниялар буни катта инвестициялар эвазига бартараф қилишлари мумкин) 41 - Харажатлар бўйича мутлақ устунликлар (ишлаб чиқариш харажатларининг янада камлиги мавжуд компаниялар учун янги компаниялар эришиши қийин бўлган катта устунлик-лар беради) - Кўламдан тежаш - махсулотни ишлаб чиқаришда харажатларнинг камайтирилиши, хом ашё ва таркибий қисмларни кат-та миқдорда сотиб олиш-даги чегирмалар, рекла-мага сарфланадиган харажатларни камайтириш. Булар ишлаб чиқаришни энди бошлаётган компаниялар учун катта қийинчиликлар туғдиради. 4. Харидорларнинг бозордаги ҳукмронлиги (харидорларнинг иқтисодий имкониятлари ва савдо қобилиятлари туфайли вужудга келган рақобат кучлари).9 Бу куйидаги ҳолатларда амалга ошади: - етказиб берувчи соҳа бир неча кичик компаниялардан таркиб топган бўлиб, харидорлар кам бўлганда; - харидорлар товарларни катта миқдорда сотиб олганда; - тармоқ ўз фаолият туридан келиб чиққан холда харидорларга кучли даражада боғлиқ бўлганда; - харидорлар бир неча етказиб берувчи тармоқлар ичидан энг паст нарх таклиф қилаётганини танлаш имко-ниятига эга бўлганда (бу ушбу тармоқда нарх рақобати-ни кучайтиради) ; - харидорлар талабининг товар сифатига, нархига ва сервис даражасига нисбатан нозиклашиб ва чуқурлашиб боришида. 5. Тармоқ ичидаги рақобат. Бу ерда ҳам учта омилнинг таъсирини кўрсатиб ўтиш мумкин: - тармоқдаги рақобатнинг структураси (тармоқдаги консолидация (жипслашув) ва фрагментланган (бўлинган) даражасига боғлиқдир.; - талабнинг шарт шароитлари; - тармоққа кириш тўсиқларнинг баландлиги.
Портер назариясига кўра тармоқ рақобатини таҳлил қилишнинг ўзига хос хусусиятлари қуйидагилардан иборат: 1. Тармоқда рақобат кучларининг аниқлиги ва самарадорлигини аниқлашга; 2. Компаниянинг рақобат кучлари таъсиридан максимал ҳимояланиш позициясига эга бўлишга; 3. Рақобат кучларига қарши таъсир кўрсатишга ёрдам беради. Рақобат беш кучи назариясининг олтин қоидаси - рақобат кучларининг таъсири нақадар заиф бўлса, тармоқда компания кўпроқ фойда олиш имкониятига эга бўлади, ва аксинча, рақобат кучларининг таъсири нақадар кучли бўлса, тармоқда компания камроқ фойда олиш имкониятига эга бўлади. Ривожланган Ғарб мамлакатларида, хусусан, Жаҳон иқтисодий форумида мунтазам марказий ўрин эгаллайдиган Рақобат устунлиги назарияси бугунги кунда Ўзбекистон мисолида қайта-қайта ўз тасдиғини топмоқда. Рақобат устунлиги назариясига кўра (М.Портер, Дж.Сакс, П.Кругман) халқаро бозорда компаниянинг рақобатбардошлиги мамлакатнинг ишлаб чиқариш омиллари билан устунроқ таъминланганлиги эмас, балки ушбу компания учун давлат қандай иқтисодий институтлар ва механизмлар орқали имконият яратаётганлиги билан баҳоланади. 3.2. Корхона (фирмада) рақобат таҳлилида SWOT анализини қўллаш 5 куч модели кўпроқ стратегик бошқаришда ва маркетингда қуйидаги йўналишларида қўлланилади: -- Компанияда SWOT таҳлили ўтказишда; -- Кенгайтирилган рақобат таҳлили ва бозор таҳлилини тузишда ишлатилади. Республикамиз корхоналарини барқарор ривожланиши ва бошқаришни ўзига хос жиҳатлари амалиётда кенг фойдаланиб келинаётган SWOT-таҳлил асосида баҳоланади SWOT-таҳлил стратегик режалаштириш усули ҳисобланиб, ташкилотнинг ички ва ташқи муҳитлардаги мавжуд омилларини аниқлашга йўналтирилган. Улар тўртта категорияга ажратилади, яъни Strengths (кучли томонлари), Weaknesses (бўш томонлари), Opportunities (имкониятлари) ва Threats (хавф-хатарлари).
Корхоналар ривожланишининг SWOT таҳлили