1. Boshqaruv qarorlarini qabul qilish modellari. Alternativ xarajatlar Boshqaruv qarorlarini qabul qilishga relevantli yondashish

Relevant daromad va harajatlar











Relevant yondashuv - katta axborot hajmi mavjud bo‘lib eng maqbul qarorni ishlab chiqish jarayonini yengillashtiradi va tezlashtiradi hamda boshqaruv qarorini qabul qilish paytida e’tiborni faqat relevant axborotga qaratishga imkon yaratadi.
Quyidagi vaziyatga relevant yondashuvni qo‘llashni namoyish qilamiz. Faraz qilaylik, qo‘l mehnati sarfini tejash maqsadida ishlab chiqarish liniyasini modernizatsiyalash haqidagi masala hal qilinmoqda. Faqat ikki variant ko‘rilmoqda – modernizatsiyalash yoki modernizatsiya qilmaslik.
Quyidagi ma’lumotlar berilgan: modernizatsiyalash xarajatlari 30 ming p.b.ni tashkil qiladi. Loyihadagi sotuv hajmi har qanday variant qabul qilinganda ham o‘zgarmaydi va 200 ming p.b. darajasida qoladi, shuningdek, har qanday qaror ham sotish bahosiga ta’sir ko‘rsatmaydi (bir donaning sotuv bahosi 10 p.b.) va bir dona mahsulotning me’yoriy to‘g‘ri materiallar xarajati 5 p.b.ni tashkil qiladi.
«Modernizatsiyalash» variantidagi to‘g‘ri mehnat xarajatlari aniq ma’lumoti mahsulot birligiga 1,8 ni tashkil qiladi. «Modernizatsiyalamaslik» variantida ular mahsulot birligiga 2,0 ni tashkil qiladi.
Yuqoridagi misolda biz bir qancha ko‘rsatkichlarni ko‘rib chiqdik. Endi faraz qilaylik, kundalik hayotda eng yaxshi qaror tanlash uchun tavsiya etilayotgan alternativ variantlardan ko‘proq sonini e’tiborga olish zarur va shunda ma’lum bo‘ladiki, faqat relevant axborotni ko‘rib chiqish sizning tanlovingizni tezlashtiradi va osonlashtiradi.
Alternativ variantlar bo‘yicha xarajat va daromadlardagi farq o‘simli xarajat va daromadlar deb ataladi, shuningdek differentsial yoki sof relevantli ham deyiladi. Bizning misolimizda o‘simli xarajatlar 10 ming p.b.ni tashkil qiladi.
Rahbarga hisobot tuzishda buxgalter unga faqat relevant axborotni kiritish mumkin, albatta bunda alohida olingan har bir rahbarning didi, talabi va odatlarini unutmasligi darkor. Alternativ loyihalarning xarajat va daromadlar moddalari bo‘yicha o‘zgarishini taqqoslash uchun foydalanadigan uslub o‘simli tahlil deyiladi. Ushbu uslub qo‘llanilib tuzilgan hisobot qaror qabul qiluvchiga variantlarni baholashni osonlashtiradi, eng yaxshi variantni tanlashda, hamda tahlil qilishga ketadigan vaqtni qisqartiradi.