1-Амалий машғулот Mavzu: Avtotraktor dvigatellarining krivoship shatun mexanizmi, tuzilishi va ishlashini o’rganish

1. Blok – karter (2-rasm). Unga barcha dvigatel detallari biriktiri-ladi. SCh-18-36, SCh – 12- 40, havo bilan sovitiladigan (D-144, D – 21A,) dvigatellarda

a b
2-Rasm. Suyuqlik bilan sovitiladigan dvigatellarning blok karterlari:


a-silindrlar qator joylashgan dvigatellarda;b-silindrlarV-simon joy-lashgan dvigatellarda;1,2 va 3- shtangalar, sovitish suyuqligi va silindrlar kallagini qotirish shpilkalari uchun tuynik;4va 5-sovituvchi suyuqlik va moy o’tuvchi kanallar:6va7- o’zak podshipnigi uchun qopqoq va ustgi tayanch; 8-zichlovchi rezina xalqa;9-gaz taqsimlash valining vtulkasi;10-gilza;11-bo’shliq; 12-shpilka; A- silindrlar kallagi o’rni; v-bo’shliq.



3-Rasm . D-144 dvigatelining detallari:
1-klapanlar qopqog’i; 2, 5, 8-qistirmalar; 3-silindrlar kallagi; 4-silindr; 6-shpilka; 7-karter; 9-karter tubi; 10-silindr kovurg’asi.
Avtomobil dvigatellarda yengil bo’lishi uchun alyuminiy qotish-masidan tayyorlanadi, mustahkam bo’lishi uchun ichki qismiga qovurg’alar qilinadi va suv kuylagi bo’ladi. Karter blok bilan yaxlit qilib (D-240, GAZ – 52-04) yoki karter alohida (D-144, D-21A) tayyorlanadi.
Blok – kater yaxlit tayyorlanganda bikrligi katta bo’ladi. U qatorli (D-240, A – 01 M) yoki V- (SMD – 62, GAZ – 53, ZIL - 130) simon qilib tayyorlanadi. V simon qilib tayyorlanganda dvigatel o’lchami kichik va yengil bo’ladi.
Blok – karter konstruksiyasi klapanlarning joylashishiga bog’liq. Klapanlar yonida joylashgan dvigatellarda (GAZ – 52 -04) klapanlarni blok karterga o’rnatish uchun yon ariqcha bo’ladi
2. Silindr. Silindr kallagi porshen bilan berk kontur hosil qiladi va u porshenni yo’naltirish uchun xizmat qiladi. Ichki qismi silindr ko’zgusi deyiladi, ovalligi va konusligi 0,02 mm gacha bo’lishi kerak. Legirlangan austinit cho’yandan yoki po’latdan tayyorlanadi. D – 144 va D – 21 dvigatellarida qovurg’ali qilib tayyorlangan.
Suyuqlik bilan sovitiladigan dvigatellarda olib qo’yiladigan gilzalar bo’lib ular blok-karterga o’rnatiladi, bu blok-karterning xizmat muddatini oshiradi. Gilzalar ikki xil bo’ladi, quruq va ho’l gilzalar, gilzaning tashqi tomoni suyuqlik bilan sovitilsa ho’l gilza deyiladi. Agar yo’nib kengaytirilgan silindr ichiga o’rnatilsa quruq gilza deyiladi. Quruq gilza devorining qalinligi 2–4 mm, ho’l gilza devorining qalinligi 6-7 mm bo’ladi. Silindrning yuqori qismi ko’p yeyiladi, buni kamaytirish maqsadida silindrning yuqori qismiga (GAZ-53, ZIL - 130) korroziyaga uchramaydigan (kislotabardosh) cho’yandan ishlangan kalta quyma gilzalar presslanib yopishtiriladi. Gilzaning mustahkamligini oshirish uchun yuqori chastotali tok bilan ichki sirti qizdirilib 1,5-3 mm qalinlikda toblanadi.