1. Aktsiz solig‘ining iqtisodiy mohiyati va budjet daromadlarida tutgan o‘rni

Belgiyada qo’llanilayotgan ayrim aksizlar stavkalari⁸

4.3-jadval

№	Tovarlar	Stavka (Belgiya franki)	Soliq solinadigan birlik
1.	Benzin	9900-11900	10001 (stavkasi tarkibidagi qo’rg’oshinga bog’liq)
2.	Elektroenergiya	55	kvt/soat
3.	Sigaretlar	50% (bahosidan) + 102 (1000 dona uchun)	bahosi va miqdori
4.	Vino	1471	gallon (toza spirt)
5.	Kofe	28	kg

Aksizlar ko’p turdagi mahsulotlaridan olinganligi uchun undan sezilarli hajmda mablag’ tushadi va budjet daromadida muhim o’rinni egallaydi. Evropa iqtisodiy hamjamiyati (EIH) chegarasida QQS bilan aksizlarni ham davlatlar o’rtasida moslashtirish masalasi mavjud.

Turizmni rivojlanishi savdoga ta’sir ko’rsatadi va ayrim holatda davlatlar ma’lum budjet daromadini yo’qotishlariga to’g’ri keladi. Agar mamlakat fuqarosi mamlakatdan tashqarida tovarlarni sotib olsa, soliq tushumi mahsulot bahosi tarkibidagi aksiz tovarlarni sotgan mamlakatda qoladi. Bu orqali kelib chiqqan muammolarni bartaraf qilish uchun EIH jamiyat tarkibidagi hamma davlatlarda aksizni bir xil qilish, aksiz osti tovarlarni bahosida sezilarli farq bo’lmasligi uchun chora-tadbirlar ko’rmoqda. Qo’yilgan maqsadga erishish uchun yangi aksizlarni kiritishdan vaqtincha, ayniqsa benzin, vino-aroq ichimliklari va tamaki mahsulotlari aksizlarini o’zgartirmaslik uchun harakat qilinmoqda.





⁸ Shamsutdinov F., Shamsutdinova Sh. Chet mamlakatlar soliq tizimi. Darslik. T.: “Fan va texnologiya”, 2011. 96-b.