1. Aktsiz solig‘ining iqtisodiy mohiyati va budjet daromadlarida tutgan o‘rni

Ko’rsatkichlar	2014 yil	2015 yil
2016 yil (prognoz)
jami nis-n, foizda	jami nis-n, foizda	jami nis-n, foizda
Davlat maqsadli jamg’armalar daromadlarisiz - jami	100	100	100
Egri soliqlar	51,8	52,9	55,1
Aksiz solig’i	15,0	15,3	16,0

Jadval ma’lumotlarini tahlil etar ekanmiz, oxirgi yillarda aksiz solig’i salmog’ining kamayish tendentsiyasiga egaligini ko’rishimiz mumkin. Masalan, 2014 yilda aksiz solig’ining budjet daromadlaridagi ulushi 15,0 foizni tashkil etgan bo’lsa, 2015 yilda 15,3 foizni tashkil etgan, 2016 yil reja ko’rsatkichlarida esa uning ulushi 16,0 foiz bo’lishi kutilmoqda.

Aktsiz solig‘ini davlat budjeti daromadlari tarkibidagi ulushining pasayish tendentsiyaga ega ekanligi shu bilan izohlanadiki, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 13 noyabrdagi 390-son “Bozorni iste‘mol tovarlari bilan to‘ldirishni rag‘batlantirish hamda ishlab chiqaruvchilar va savdo tashkilotlarini o‘zaro munosabatlarini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi Qaroriga asosan “GM Uzbekistan” aktsionerlik jamiyatining ishlab chiqarayotgan avtomobillari (Lasetti, Neksiya, Damas, Matiz), billurdan qilingan mahsulotlar, mebel, video va audioapparatura hamda kumushdan yasalgan pichoq va sanchqilarga hisoblangan aktsiz soliqlari ishlab chiqarishni rivojlantirish, iste‘mol tovarlarining assortimentini ko‘paytirish va raqobatbardosh tovarlar ishlab chiqarish uchun korxonalarning o‘z ixtiyorlarida qoldiriladigan bo‘ldi. Shuning hisobiga hozirgi vaqtda aktsiz solig‘ining ulushi davlat budjeti daromadlari tarkibida kam salmoqni egallamoqda. Aktsiz solig‘i to‘liq respublika budjetining daromadlar qismiga kelib tushadi va uning soliq yuki iste‘molchilar zimmasida bo‘ladi.

2.