1- mavzu. Kirish. Areal lingvistikaning maqsad va vazifalari

4- mavzu. Taksonomik lingvistika. Taksonlar
Reja:
1. Lingvistik hududning yagonaligi va turli-tumanligi. 
2. Taksonlar. 
3. Areal lingvistika turlari: umumiy areavl lingvistika va taksonomik 
areal lingvistika. 
4. Taksonomik areal lingvistikaning (taksonlarni o‘rganish jihatdan) 
turlari. 
5. Ekstensional va ekzistensional taksonomik tushunchalar. 
Tayanch tushunchalar
: 
taksonlar, taksonomiya, umumiy areal 
lingvistika, taksonomik areal lingvistika, geterogen takson, gemogen takson, 
ekstensional takson, intensional takson, ezistensional taksonlar. 
Taksonomiya bir guruh grammatik shakllarning yirik kategoriyalarga 
birlashishini bildiradi. Taksonomik lingvistika iyerarxik (pog‘onaviy) dialektal 
komplekslar (taksonlar)ning chegaralari, geografik tarqalishi va madaniy 
faktorlarni tahlil qiladi. U taksonlarni birlashtiradi. Takson lotincha tartib, 
tuzilma, tashkilot degan tushunchani anglatadi va takson aslida biror xususiyati, 
belgilari jihatidan birlashishi mumkin bo‘lgan obyekt yoki predmetlardir. U 
lingvistik tushuncha sifatida izoglossalarning joylashish tartibini anglatadi. 
Lingvistik takson har bir tilning geografik o‘rni, atrof tillarning taʼsiri, tarixiy 
rivojlanish xususiyatlaridir. 
Areal lingvistika ikki turli bo‘ladi:
1. Umumiy areal lingvistika. Uning vazifasi til va dialektlarning hududi 
umumiy qonun va nazariyalarini o‘rganadi va ularni tizimga soladi. 
2. Taksonomik areal lingvistika. U konkret lingvisik taksonlarni tadqiq 
qiladi va unga xos bo‘lgan xususiyatlarni o‘rnatadi.
Taksonomik areal lingvistika
iyerarxik tillar, dialektlar kompleksi 
(takson), uning chegaralari, geografik va tarixiy madaniy faktorlar tahlilidir. 
Taksonlarni o‘rganish jihatidantaksonomik areal lingvistika: 
geterogen
taksonlarni tasviriy kontaktologiyani uning yana-da chuqurroq 
darajasi orqali lingvogeografik jihatdan o‘rganadi; 
gemogen
taksonlarni areal o‘rganadi (dialektologiya, lingvogeografiya, 
areologiya). Shuningdek, taksonlarning yana quyidagi turlari ham o‘rganiladi: 
e
kstensional (uzunlik,kenglik, yoyilish) takson. 
Bunda turli til va 
dialektlarga oid taksonlarning keng hududlarga yoyilishi o‘rganiladi; 

---

intensional takson. 
Bunda