1 – мавзу: инвестицияларнинг иқтисодий мазмуни, моҳияти ва инвестиция жараёнларининг асосий босқичлари



Download 1,27 Mb.
bet93/115
Sana24.02.2022
Hajmi1,27 Mb.
#188337
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   115
Bog'liq
маъруза

4 – савол баёни: Лизинг тўловлари хажмини ҳисоблаш лизингнинг тури, тўлов усули ва тўлов шакллари каби омилларга қараб турли усулларда амалга оширилиши мумкин.
Махсус адабиётларда лизинг тўловларини ҳисоблашнинг бир қатор усуллари такдим этилган89. МДҲ мамлакатлари молиявий соҳа мутахассислари ўртасида маълум бўлган лизинг тўловларини ҳисоблашнинг кенг тарқалган усул­лари бўйича Е.Н. Чекмарева ва Л.Н. Прилуцкийлар таклифлари диққатга сазовордир. Хусусан, Ш.У. Хайдаров, Х.А. Ортиков ва Х.А. Тухсанов ҳаммуаллифликларида чоп этилган “Лизинг: тан олиш, баҳолаш ва унинг ҳисоби” китобида Е. Чекмарева ўзининг “Лизинг бизнеси” номли асарида собиқ иттифоқ тугатилгандан кейинги бозор муносабатлари шароитида лизинг тўловларини ҳисоблаш услубиятини биринчилардан бўлиб 1993 йилда чоп этган. Ушбу услубият лизинг тўловларининг умумий сўммасини ҳисоблашни амал­га ошириш ва улар тўлови жадвалини тузиш учун мўлжалланган. Рисолада, шунингдек, лизинг тўловлари амортизация ажратмалари, фойдаланиладиган захиралар учун тўлов, комиссион тўловлар ва лизингга берувчининг қўшимча хизматлари учун тўловлардан иборат бўлади90, деб таъкидланган.
Е. Чекмарёва томонидан таклиф этилган ушбу услубиятни молиявий лизинг билан биргаликда тезкор лизинг учун ҳам қўллаш мумкин деб ҳисобланган. Лизинг муддати тугагандан кейин ли­зинг мол-мулки қолдиқ қиймати ва молиявий лизинг битими муддатдан олдин ёпилишини ҳисоблашнинг ўзига хос варианти келтирилган. Молиявий лизинг битими муддатдан олдин ёпилиши сўммасига қўйидаги 3 та таркибий қисм киритилган:

  1. лизинг келишуви бўйича лизинг тўловларининг барча тўланмаган сўммаси;

  2. лизинг муддати тугайдиган пайтдаги мол-мулкнинг қолдик қиймати;

  3. лизинг келишувининг амал қилиши тугагандан пайтдан бошлаб то мол-мулк тўлиқ амортизациялангунча қадар давр бўйича мол-мулкнинг ўртача йиллик қиймати тарзида ҳисобланган неустойканинг фоизларда ифодаланган кредит захираларидан фойдаланганлиги учун ставка сўммасига ва комис­сион ҳақи ставка сўммасига кўпайтирилганлиги.

Сўнги йилдаги Е.Чекмареванинг услубияти ўз долзарблигини бирмунча йўқотганлигининг сабаби у ижарага олувчи ва лизинг компанияси ўртасидаги ўзаро бозор муносабатларини акс эттирмайди. Бошқача айтганда, Е. Чекмаре­ва услубиятида ижарага олувчининг манфаатлари инобатга олинмайди. Услубият факатгина лизингни ташкил этиш ва ўтказиш бўйича лизинг компаниясининг харажатларини жамлаш ва унинг устама ҳақи (маржа)ни назарда тутади.
Лизинг тўловлари таркибига лизинг берувчи томонидан лизинг шартномаси шартларига мувофиқ, лизинг объектини суғурталашга тўланган суғурта тўловлари ҳам киритилиши ёки уни қуйидаги формула билан изоҳлаш мумкин:

Download 1,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   115




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish