1- mavzu: Fanning nazariy mashg‘ulotlari mazmuni

3- mavzu: Arxeologik ma'lumotlar asosida xonaki va ixtisoslashgan hunarmandchilik turlarini o‘rganish uslublari

Hunarmandchilik mashg‘ulotlari o‘zlashtiruvchi va ishlab chiqaruvchi xo‘jaliklarga nisbatan oziq – ovqat mahsulotlarni qo‘lga kiritish yoki ishlab chiqarish vazifalaridan yiroq bo‘lsa-da, biroq insoniyat madaniyatining taraqqiyotida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan. Mazkur tarixiy voqyelikni hunar mashg‘ulotlarning dastlabki bosqichlardagi kiyim tikish, marjonlar yasash, buyra va savatlar to‘qishdan boshlab, kulolchilik, qurolsozlik, zargarlik, to‘qimachilik rivojlanishida kuzatish mumkin.

Hunarmandchilik xonaki kasblar va ixtisoslashgan hunar shakllariga ajratilgan holda o‘rganiladi. Xonaki hunar kasblari ichki iste'mol bilan bog‘liq bo‘lib cheklangan ijtimoiy guruhlarning extiyojlarini qondirishga yo‘llangan, shuningdek ortiqcha mahsulotdan ayriboshlashda foydalanilgan. Ixtisoslashagan hunarmandchilik qadimiy iqtisod tizimida mustaqil tarmoqlarni tashkil etib, savdo – sotiq bilan bog‘langan.

Arxeologiya fanida xonaki va ixtisoslashagan hunarmandchilik mahsulotlari ishlab chiqarishning texnologik xususiyatlari va mukammaligi (misol tariqasida qo‘lda va charxda yasalgan sopol idishlarning qiyoslash) hamda ishlab chiqarishning kasbiy darajasini aniqlash va boshqa belgilariga ko‘ra ajratilib o‘rganiladi.

O‘rta Osiyoda bronza davriga kelib ishlab chiqaruvchi qishloq xo‘jaligining taraqqiyoti hunarmandchilik sohalari rivojini jadallashtirib, shu sohalarda metallga ishlov berish bronza buyumlarini ishlab chiqarish, qurolsozlik, kulolchilik, to‘qimachilik, zargarlik kasblarida texnologik yangiliklar va o‘zgarishlar yuz berib, ixtisoslashgan hunarmandchilik vujudga keladi.

Shuningdek xonadon sharoitida toshdan, yog‘ochdan, charmdan, teri va jundan buyumlar hamda kiyim va poyabzal yasash usullari va an'analari o‘z ahamiyatini saqlab kelgan.

Mintaqa tarixining turli davrlarda (bronza, ilk temir va antik davri, ilk o‘rta asrlar) patriarxal oilalarning xo‘jaligi ko‘p jihatdan natural xususiyatga ega bo‘lib jamoalar turmush tarzi, hayot uchun zarur mahsulotlarni (g‘alla, un, yog‘, go‘sht, jun) qo‘lga kiritish, ya'ni o‘zini – o‘zi ta'minlash, ishlab chiqarilgan mahsulotning ma'lum qismi miqdoridan soliq to‘lash va ayriboshlash, savdo – sotiq jarayonida foydalanilgan.

Arxeologik tadqiqotlarda ishlab chiqarish markazlarning hududiy joylashning aniqlash, hunarmandchilik ustaxonalarini va turli kasb hunar sohalarida foydalanilgan asbob qurollarini o‘rganish o‘z dolzarbligi bilan ajralib turadi. Yuqorida keltirilgan ma'lumotlar asosida xonaki va ixtisoslashgan hunarmandchilik tarixi qayta tiklanadi.