1 – Амалий машғулот. Нефтни қайта ишлаш ва яримфабрикатларни тозалаш

4.8. Коррозион хоссалари 
Дизел ёнилғиларининг коррозион хоссалари уларнинг таркбида органик 
кислоталар, олтингугуртли бирикмалар, сувда эрувчи кислота ва ишқорларнинг 
мавжудлиги билан белгиланади. Дизел ёнилғисида органик кислоталарнинг 
бўлиши ёнилғи кислоталилигини тавсифлайди; кислоталилик 100 мл ёнилғида 
5 мг КОН (5 мг КОН/100 мл ёнилғи)дан ортиқ бўлмаслиги керак. Ёнилғи 
кислоталилигининг ортиши юқори босимли ёнилғи насоси плунжер 
жуфтликларининг коррозион ейилишини тезлаштиради, ёпишма қатламлар 
ҳосил бўлишини кўпайтиради. 
Дизел ёнилғиларининг коррозион агрессивлигига олтингугртли 
бирикмалар сезиларли таъсир қилади. Двигател деталларининг умумий 
ейилиши дизел ёнилғисидаги олтингугурт миқдорига тахминан тўғри 
пропорционал аниқланган. Двигателдаги совитувчи суюқликнинг ҳарорати 70 

---

41 
0
С дан паст бўлиши коррозион ейилишни тезлаштиради, чунки бу шароитда 
олтингугурт кислотасининг ҳосил бўлиши тезлашади. Таркибида олтингугурт 
ангидридлари бўлган ёниш маҳсулотлари цилиндр-поршен гуруҳидаги 
нозичликлардан картерга ўтади. У ерда улар сув билан қўшилиб сулфит ва 
сулфат кислоталарни ҳосил қилади. Кислоталар мой билан аралашиб унинг 
сифатини ёмонлаштиради, хусусан, мойнинг антикоррозион сифатлари 
ёмонлашади, мойни тез қаритади. Подшипник вкладишлари, тирсакли 
валларнинг бўйинлари ва бошқа деталлар кимёвий ейилади. Қўрғошинли 
бронзадан қилинган вкладишларга коррозия айниқса кучли таъсир қилади. 
Олтингугуртли маҳсулотларнинг картер мойига таъсири натижасида 
смолали бирикмалар ҳосил бўлади; улар кейинчалик сўхта ҳосил қиладилар. 
Олтингугуртли бирикмалар мавжуд бўлганда цилиндр-поршен гуруҳида сўхта 
ва лак ҳосил бўлиши кўпаяди. Олтингугурт бўлгани учун сўхта қаттиқ бўлади, 
бу цилиндр-поршен гуруҳининг абразив ейилишига олиб келади. Поршен 
ҳалқалари зонасида лак қатламларининг ҳосил бўлиши ҳалқаларнинг 
коксланишига ва тиқилиб қолишига сабаб бўлади. Ёнилғидаги олтингугуртли 
бирикмалар майин ва дағал мой филтрларида ёпишмалар кўпайишига хизмат 
қилади.