1 – Амалий машғулот. Нефтни қайта ишлаш ва яримфабрикатларни тозалаш

 
4.3. Дизел ёнилғиси қовушқоқлигининг двигател ишига таъсири 
Дизел ёнилғиси қовушқоқлиги ёнилғи пуркалаши ва аралашма ҳосил 
бўлиши сифатига, ҳайдалишга, ёнилғи насоси ишига, юқори босимли насос 
прецизион жуфтликлари ейилишига (улар учун ёнилғи мойловчи материал 
вазифасини ўтайди), ёнишнинг тўлиқ бўлишига ва ёнилғи сарфига ҳамда 
ишланган газлар таркибига таъсир қилади. Юқори қовушқоқлик туфайли 
ёнилғи узатадиган тизимда ёнилғи оқишига қаршилик кўпайиб ёнилғини 
насосга узатишда узилишлар бўлиб туриши мумкин. Қовушқоқлик қанча кам 
бўлса ёнилғи шунча майда заррачаларга бўлинади, ҳосил бўлаётган томчилар 
диаметри кичиклашади, буғланиш яхшиланади. Лекин бунда ёнилғи пуркалиши 
узунлиги камаяди (чунки майда томчиларнинг кинетик энергияси кичик 
бўлади), ёнувчи аралашма таркибининг бир хил бўлиши ёмонлашади, чала 
ёниш ва ёнилғининг ортиқча сарфланиши кузатилади. 
Қовушқоқлик ортиши билан пуркалиш узунлиги ортади. Бунда 
ёнилғининг бир қисми ёниш камераси деворларига етиб келиб, уларга ёпишади, 
натижада аралашма ҳосил бўлиши жараёни, ёнилғи буғланиши ва тўлиқ ёниши 
ёмонлашади. Бу ёнилғининг ортиқча сарф бўлишига, двигател қуввати 
камайишига, ишланган газларда тутун кўпайишига олиб келади. Ёнилғининг 
ёзги сортлари учун қовушқоқлик 3...6 сСт, қишкилари учун эса – 1,8...5 сСт 
бўлиши керак. 
Двигател қанчалик тезюрар бўлса, қовушқоқликка бўлган талаб 
шунчалик юқори бўлади. Қовушқоқ ёнилғи буғланишига кўп вақт сарфланади, 
ёнилғи тўлиқ ёна олмайди, бунинг натижасида сўхта ҳосил бўлиши ва тутун 
кўпаяди. Ишлаб бўлган газлар ранги қоралашади, заҳарлилиги кўпаяди, ёнилғи 
сарфи ортади. 
Қовушқоқлиги ўртача (2,5...4,0 мм
2
/с 20 
0
С да) бўлган ёнилғи энг яхши 
сифатларга эга бўлади. Бундай ёнилғидан фойдаланиш майда ва таркиби бўйича 
бир хил томчилар ҳосил қилиш, буғланиш, аралашма ҳосил қилиш ва ёнилғи 
ёниши жараёнларини яхшилаш имконини беради. Манфий ҳароратда бундай 
ёнилғи топливопроводлар бўйлаб, майин тозалаш филтрлари, юқори босимли 
насосларда яхши оқувчанликка эга бўлади. Ички ишқаланиш қаршилигини 
енгишга кам энергия сарфланади.
Қовушқоқлик 
салмоқли 
ортганда 
ёнилғи 
билан 
таъминлаш 
аппаратурасининг нормал иши бузилади, баъзан ёнилғи узатилиши тўхтаб 
қолиши ҳам мумкин.

---

35