Jahon mamlakatlari Mamlakat hayotining barcha jabhalarida,
ta’lim tizimida maktab- shu Jwmladan uoing taraqqiyotida uzluk- , , ... . siz ustuvor sona — mustaqilhk rum sing-
gacha taMimnmg tutsan , u +I .
t ^ dirugan keng qamrovli tslohotlar xalq
O * fill
ta’limiga ham tobora chuqurroq kirib bor- moqda. Bu islohotlardan koVda tutilgan maqsad ta’lim samar adorligini oshirish, mazmunini vaxshilash, pirovard natijada uni jamiyat ijtimoiy- iqtisodiy, ilmiv-ma’rifiy rivojlanishiga xizmat qildirishdan iborat.
Ta'lim samaradorlik mezoni lining xalqaro standartlar talablariga ja- vob berishi bilan belgilanadi. Ta’limning ilk va shaxs rivojlanishidagi mu- him bosqichi bo'lgan maktabgacha ta'lim tizimini ham zamon talablari darajasida tashkil etish muhim masalalardan biri hisoblanadl. Bum amalga oshirish uchun esa jahon mamlakatlari, ayniqsa, rivojlangan davlatlar ta:- lim tizimi va ulardagi muaffaqiyat va kamch.iliklami tahlil etish samarali natija beradi. Jahon mamlakatlari maktabgacha ta'lim tizimining boy taj-
ribalarini o'rganish orqali o'zimizning maktabgacha ta'lim tizimimiz yuk- saiishi uchun kerakli boigan tajribalami ham egaiiab boramiz.
Amerika boy mamlakat. Lekin bu mamlakatda bolalar uch yoshga to'lgunlaricha onalarga turli moddly imtiyoziar berish ko‘zda tuti Iniagan. Farzandlarni qarab uyda oriiradimi yoki enaga yollab ishga tushadilarmk bu — onalarning ishi. Hnaga yollash oUa uchun haflasiga 200 dollardan kamga tushmavdi. Bu mamlakatda 30 - 40 bolaga moMjallangan, dav- lat tasarrufidagi maktabgacha ta'lim mu ass as a lari mavjud. Ular enaga yollash dan biroz arzonroqqa tushadi, Bu maktabgacha ta'lim muassasa- larida ham bolalar yoshlariga qarab turli guruhlarda tarbiyalanadilar. ular- ga tarbiyachi mutaxassis qaraydj, ular ovqatni tayyorlab beradi, turli qo;- shiqlar, she'rlar origatadi, quvnoq o’yinlar uyushtiradi. Ammo har kirn o‘z uslubiga muvofiq ishlaydg umumiy qoidalar. o'quv dasturlari joriy qilinmagan. Amerikada maktabgaphata'lim muassasalaviumg xususiy lari ham bor. Lekin Yaponivadagidek rivojlangan emas, Amerikada xususiy maktabgacha ta'lim muassasalari endigina davlat tasarrufiga kiritilib borilmoqda.
Iqtisodiy qudrati jihatidan Yaponiva jahonda Amerika Qo'sbma Sbtatlaridan key in ikkinchi oriinda turadi, Jahonning ko'zga ko'ringan ruh shun os lari va iqtisodchilari Yaponiya rivojlanishidagi bu ulkan par- vozni mamlakatda ta'lim tizimlari taraqqiyotiga beriIgan yuqori daraja- dagi e’tibor samaras i, deya qavd etadilar. Yaponiyada ta‘ limning maktabgacha ta'lim tnuassasasida olib boriladigan bosqichiga 3-5 yoshli bolalar qabul qilinadi. Bolalar yosh xususiyatiga muvofiq ravishda 3.2.1 yillik ta'lim kurslarlga jalb qilinadilar. Yaponiyada maktabgacha ta’lim muas- sasalarining 59.9 foizi xususiy dir. 40.1 foizi esa munitsipial(tuman) ken- gashlari tasarruhda. qolgan 0.3 foizi davlat tasarryfida.
Fransiya ta’lim tizimining dastlabki bosqichini maktabgacha tarbiya tashkil etadi. Bu bosqichni "Onalar maktabi” deb ham yuritiladi. Bundan ko‘zlangan asosiy maqsad bolalarning maktabdagi sharoitini uy sharoiti bilan yaq in lash tirish, u lard a oiiadagidekiiiq munosabatni shakllanti- rishdan iborat. Ularnl mustaqil holda ham, maktablarning boshlangrich sinflari bazasida ham tashkil etilgan. Frans iya ta’Iimida bolalarning gorilaklik chogddanoq maktabda o'qitish uchun tayyor holda olib kelish g‘oyat muhim masala hisoblanadi. Bu bosqichda tarbiya!anuvchilar quyidagicha tabaqalashtiriigan:
5-6 yoshlilar maktabga tayyorlov guruhi bo'lib. ularril maktabga
tay vo r I ash u chu n al oh i d a dastur va dars Hki ar m avj u d.
Maktabgacha tadim tizimi Germaniya tadim tizimi da muhim bosqich
hisoblanadi. lining 100 yildanortiqtarixi bor. Bu mamlakat maktabgacha
tadim tizimi barcha Germaniya elatiga kiruvchi xalqlar .uchun ham
urnumiydir. Tadddlash kerakki, garchi maktabgacha tadim muassasalri
tadimning quyi bosqichi hisoblansada, lekin u davlat tadim tizimi tarki-
biga kiritifmagan. Germaniya maktabgacha tadim muassasaiarida odatda
bolalar tushgacha tarbiyaianadilar. Kunning ikkinchi yarmida esa uyda,
oilada bodadilar, Lekin ota-onalar sharoitidan kelib chiqib kuni uzaytiri-
lgan maktabgacha tadim muassasalari ham tashkil etilgan.
Maktabgacha tadim qaysi davlatda olib borilishidan qatdy nazar
barchasi bolalar kamoloti uchun yomaitiriigan bodib. bizning kelajagi-
miz bodgan bolalami to^g'ri tarbivalash yodida qilingan ulkan ishdir.
