0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik

Qo‘qon  xonligida  maktabxona  faoliyati  qanday  tashkil  etilgan?
•  
2.  Maktabxonalarda  arab  alifbosi  qanday  tartibda  o ‘rgatilgan?
149

---

3.  „Qur’oni  Karim“ni  o'rganish  qanday  bosqichlardan  tashkil  topgan?
4.  Maktabxonalarda  So‘fi  Olloyorning  asarlari  asosiy  darsliklardan  biri 
etib  belgilanganligi  nimalami  anglaiadi?
5.  Nega  Sa’diy  SheToziyning  darslik  o‘rnida  foydalanilgan  ,,Bo‘ston“ 
va  ,,Guliston“  asarlarining  mazmuni  hali-hamon  o ‘z  ahamiyatini 
yo‘qotmay  kelmoqda?
6.  Xonlikdagi  madrasa  ta’limi  haqida  nimalami  bilib  oldingiz?
40-  §.  0 ‘zbek  davlatlarining  taraqqiyotda 
orqada  qolish  sabablari  va  oqibatlari
G‘arbiy  Yevropaning  ilg‘or  mamlakatlarida 
Jahon  taraq 
sanoat  ishlab  chiqarishning  yetakchi  tar-
mog‘iga  aylanib  bordi.  XVI  asming  o‘rta- 
laridan  boshlab  to‘qimachilik,  qog‘oz,  shisha  ishlab  chiqarishda 
mehnat  taqsimoti  va  qo‘l  hunari  texnikasiga  asoSiangan  korxona  -  
manufakturalar  (lotincha  manus  —  qo‘l,  faktura  -   tayyorlash)lar  vu- 
judga  keldi.
XVIII  asrning  ikkinchi  yarmida  asbob-uskunalami  harakatga  kel- 
tiruvchi  bug‘  mashinasi  (motor)  ixtiro  qilindi.  Natijada,  asosiy  ishlarni 
mashinalar  bajaruvchi  fabrika-zavodlar  vujudga  keldi.
Bug4  mashinasi  bilan  harakatlanuvchi  parovoz,  paroxod,  cho‘yan 
va  po‘lat  oluvchi  domna  pechlar  yaratildi.  temiryo‘llar  qurildi.
Yirik  boy  tabaqalarning  tashqi  savdodan,  mustamlakalardan,  manu- 
fakturadan  orttirgan  boyliklari  sanoatni  rivojlantirish  uchun  sarmoya 
sifatida  qo‘yildi.  Bu  sanoatning  rivojlanishida  muhim  omil  bo‘ldi. 
Eng  muhimi,  xo‘jalik  yuritish  uchun  zarur  bo'lgan  mashinalami  ish­
lab  chiqarish  yo‘lga  qo‘yildi,  og‘ir  sanoat  vujudga  keldi.
Biroq  bu  jarayon  jahon  mamlakatlarida  nihoyatda  notekis  bordi. 
Ko‘pgina  mamlakatlar,  jumladan,  o‘zbek  xonliklari  ham  bu  jarayondan 
chetda  qolib,  taraqqiyotda  orqada  qolib  bordi.
0 ‘zbekistonning  Birinchi  Prezidenti  Islom  Karimov  xonliklar  davri 
tarixiga  yangicha  nazar  tashlar  ekan,  quyidagi  savollar  bilan  murojaat 
qiladi:
„Nega jahonga  Ahmad  Farg’oniy,  Muhammad Xorazmiy,  Ibn  Sino, 
Abu  Rayhon  Beruniy,  Imom  al-Buxoriy,  Amir  Temur,  Ulug'bek,  Alisher 
Navoiy,  Bobur  kabi  buyuk  siymolarni  bergan  bu  millat  X V II—X IX
150

---

asrlarga  kelib  to  shu  chog'gacha  erishgan  yuksalish  darajalaridan 
tushib  ketdi?  Nega  so'nggi  uch  asr  mobaynida  boshimiz  qoloqlikdan 
chiqmay  qoldi?“
Asrlar  davomida  bir  butun  bo‘lib  kelgan  mam-