|
partiya tizimlarining, maxsus manfaatlar asosida birlashgan
ko‘p va xilma-xil guruhlam ing rivojlanishi sababli siyosatning
m azm uni davlat faoliyati bilan cheklanib qolmaydi. U no-
davlat tashkilotlaming faoliyatini ham o ‘z ichiga oladi.
Siyosat — iq tis o d iy o tn in g ja m la s h ti r ilg a n ifo d a s id ir,
u ning u m u m la s h u v i va oxiriga yetishidir. T u rli ijtimoiy
g u ru h la r, ta b a q a la rn in g iqtisodiy m a n fa atlari xuddi shu
siyosatda toNa va h a r to m o n la m a ifodalanadi. Siyosat iqti-
sodiyotga, iqtisodiy bazisga faol t a ’sir k o ‘rsatish xususiya-
tiga ega. S h un in g u c h u n kishilarning siyosiy ongini shakl
lantirish va rivojlantirish katta aham iyat kasb etadi. «Agar
iqtisodiy o ‘sish, taraqqiyot, — degan edi I. K arim ov,— ja m i-
yatim izning tanasi b o ‘lsa, m a ’n a v iy a t-m a ’rifat va siyosiy
ong yetukligi uning ruhi, aqli va jonidir».
Siyosiy on g turli ijtim oiy g u ru h la rn in g davlat h o k im i-
yatiga, siyosiy tashkilotlarga, ula rn in g ja m iy a t hayotidagi
roliga, b o sh q a davlatlar va m illatlar bilan m u n o s a b a tla r
h a m d a s h u k a b ila rg a q a r a s h l a r n i n g tiz im g a s o lin g a n
n azariy ifodasidir. Siyosat o ‘z in in g ijtim oiy m o h iy a tig a
k o ‘ra beqiyos bir s a n ’atdir. U faoliyatning m u ra k k a b so-
hasi b o ‘lib, davlat va ja m o a t arboblari, h u k m ro n siyosiy
k u c h l a r va p a r t i y a l a r n i n g k e n g j a m o a t c h i l i k n i o ‘z
t a ’sirlarida saqlab tu rish la rid a u stunlik bilan h a ra k at qi-
lish id an iborat. Siyosat — bu o ‘ylab bosilgan q a d a m , ke-
lishuvlar, yo n berishlar, siquvlardir. Siyosat — bu b a ’zida
ayyorlik qilish, aldash, b a ’zida isho ntirishdir.
S iyo sat o ‘z in in g m o h iy a ti va x u s u s iy a tla rig a k o ‘ra
a d o la tli h a m d a a d o la tsiz siy osatga b o ‘lin a d i. A d o la tli,
ta ra q q iy p arv ar siyosat xalqlarning tu b m a n fa atlari va e h ti
y o jlarini izchil h im o y a qiladi. B u n d a y siyosat ijtim oiy
ta ra q q iy o tn in g d olzarb vazifalarini hal etish vositasi b o i i b
xizm at qiladi. U eskirgan, u m rin i yashab b o i g a n ta rtib -
122
la rn i b a r t a r a f qilishga h a m d a h a y o tn in g yangi ta rz lari,
ishlab c h iq aru v ch i k u c h larn in g yuksalishi u c h u n keng y o ‘l
o c h ib b e ra d i, ishlab ch iq arish n i rivojlantirishning yangi
om illarini vujudga keltiradi, ishlovchilarning m o dd iy m a n -
faatdorligini oshiradi. B un day siyosat tarix n in g obyektiv
y o ‘nalishiga m os keladi va uni jad allash tiradi.
Taraqqiyparvar siyosat ishlab chiqaruvchi kuchlar, fan,
madaniyatni g‘oyat yuksaltirib, xalq farovonligini ta ’minlaydi.
U tekinxo‘rlik, ochlik, qimmatchilik va qahatchilikka qarshi
qaratilgan b o ‘ladi. Tabiiy resurslardan oqilona foydalanishni
qaror toptirishda, atrof-m uhitning tozaligi va sofligini, inson
salomatligini muhofaza qilishda m uh im ahamiyat kasb etadi.
A dolatsiz siyosat ijtim oiy tara q q iy o tg a t o ‘sqinlik q i
lishga, a y rim siyosiy k u c h la rn in g m a n fa a tla rin i h im o y a
qilishga, d e m o k ra tiy a n i b o ‘g ‘ishga, o m m a n i z o ‘rlik, d o ‘q-
p o ‘pisalar b ilan saqlab turishga sabab b o ‘ladi.
bu su byektlarning m a m la k a t am alga o sh ira d ig an faoliya-
t i d i r . I c h k i s iy o s a t q u y id a g i t u r y o k i y o ‘n a l i s h l a r g a
b o ‘linadi: iqtisodiy, ijtim oiy, milliy, d e m ografik, agrar,
texnikaviy, ekologik, m adaniy, kadrlar, harbiy, geopolitik
siyosat va h.k. T ash qi siyosat h a m o ‘z ining m a q sa d va
m ohiyatiga k o ‘ra b ir xil b o ‘lmaydi. D avlat hokim iyati va
vazifalariga k o ‘ra tinchliksevar siyosat, tajovuzkor siyosat
b o i i s h i m u m k in . Tinchliksevar siyosat — bu xalqlarning,
ba rc h a m eh n atk ash la rn in g tub m anfaatlarini xalqaro m ay-
d o n d a h im o y a qiladigan faoliyatdir. X alqaro m u n o s a b a t
larni s o g io m la s h r is h g a , tin c h - to tu v yashash q o id a la rin i
a m alg a osh irish g a, tin c h lik n i m u s ta h k a m la s h g a , xorijiy
m a m la k atlar bilan h am korlikni rivojlantirishga qaratiladi.
T a jo v u z k o r siyosat — bu x a lq aro m a y d o n d a ta lo n c h ilik
qilishga, boshqa xalqlarni arosatga solishga qaratilgan faoli
yatdir. Bu siyosat reaksion guru hlarning m anfaatlariga mos
keladi. Tarix shun i k o ‘rsatadiki, o ‘z boyliklarini k o ‘pay-
tirishga intiluvchi h u k m ro n do iralar u yoki bu davlatga,
xalqlarga, millatlarga qarshi tajovuzkor siyosat olib boradi.
Ic h k i va tash q i
siy o sat
S i y o s a t o ‘z i n i n g t u z i l i s h i g a
k o T a ikki turg a: ich k i va ta sh q i
siyosatga b o ‘linadi. Ichki siyosat —
123
U la r o ‘z siyosatini o ‘tk a zish u c h u n z o ‘rlik d a n , qurolli
k u rash d an , b o ‘h ton h a m d a u y d irm ad an va b o sh qa vosita-
la rd a n k e n g fo y d a la n ish a d i. M ilita riz m va q u ro lla n is h
poygasi misli k o ‘rilmagan miqyoslarda o ‘sadi. Bu siyosat
x a lq la r, d a v la tla r orasig a is h o n c h s iz lik va d u s h m a n l ik
u ru g ‘ini sochuvchi, urush olovini yoqish siyosatidir. Bu
siyosat xalqlarga behisob kulfatlar keltiradi, b u tu n -b u tu n
xalqlarni yuz yillab qullik asoratida yashashga m a h k u m e ta
di. Bu siyosat xalqlarning m anfaatiga b a ta m o m yotdir.
D e m a k , siyosat — d a v la tn i, ja m i y a t n i b o s h q a r is h d a
m u a y y a n m a q sa d la rg a erish ish n i k o ‘z d a tu tu v c h i, tu rli
ijtim oiy g u ru h la r h a m d a davlat o ‘rtasidagi m u n o s a b a tla r
m u v o z an a tin i saqlab turuv ch i, xalqning iqtisodiy, ijtimoiy,
m a ’naviy ehtiy ojlarini q o n d irish y o ‘l - y o ‘riq larin i ishlab
c hiqib, a m alga oshiruvchi vositadir.
m a ’lumotlar qolgan. Jumladan, XI asr buyuk mutafakkiri Yu
suf Xos Hojib o ‘zining m a sh h u r «Q utadg‘u bilig» asarida
shunday degan edi:
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
