0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

Keng  m a ’noda
  m a d an iy at  —  in s o n iy a tn in g   b u tu n   ta ri­
xiy  ta ra q q iy o t  ja ra y o n id a   yaratg an  m o d d iy   va  m a ’naviy 
bo yliklarining  yig‘indisidir.
Tor  m a ’noda
  « m a d an iy at»   tu s h u n c h a s i  ja m iy a tn in g  
m a ’naviy hayotini  ko‘rsatish  u c h u n   q o ila n ila d i.  M adaniyat 
a ta m a s i  k e n g   m a ’n o d a   q o ‘lla n ilib ,  j a m i y a t n i n g   ishlab  
c h iq arish ,  ijtim oiy  va  m a ’naviy  h a y o tid a   q o ‘lga  kiritilgan 
y u tu q la r  m a jm u in i,  b iro r  ijtim oiy  g u ru h   yoki  x a lq n in g  
m a ’lum   dav rda  q o i g a   kiritgan  s h u n d a y   y utuq lari  da ra ja- 
sini,  o ‘qim ishlilik,  t a ’lim -ta rb iy a   k o ‘rganlik,  ziyolilik  va 
m a ’rifatlilikni  h a m d a   tu r m u s h n in g   m a ’rifatli  kishi  e h ti- 
yojlariga  m os  keladigan  sh aroitlari  m a jm u in i  bildiradi.
D e m a k ,  m a d a n iy a t  s o ‘zi,  tu s h u n c h a s i  h a m   m a ’rifat 
singari  m a ’naviyatni  m ukam m allashtirishga  xizm at  qiladi 
va  bir-birini  t o ‘ldiruvchi,  boyituvchi,  shaxsning  kom il  in ­
son  b o ‘lib  voyaga  yetishuvidagi  asosiy  sh artlard an  biridir. 
M a ’naviy  nur,  m a ’naviyatli  shaxs  —  dilida  h a q iq at  nuri 
aks  etgan,  o ‘zligini  anglagan,  o ‘zining  borliqdagi  o ‘m i  va 
vazifasini  tushun ib   yetgan,  haq iq at  oldidagi  o ‘z  m a qo m iga 
loyiq  b o ‘lish  va  burchini  ijro  etish  m a s ’uliyatini  zim m asiga 
ola  biladigan  insondir.  M illat  m a ’naviyati  tarixiy  shakllan­
gan  o ‘z  qiyofasiga  ega,  shu  bilan  birga,  m o h iy atan  u m u m ­
bashariy  qadriyatlarga  aslo  zid  em as,  balki  muvofiqdir.
U la r orasida  bilimga  b o ‘lgan  ehtiyoj  yetakchi  o ‘rin ni  egal- 
laydi.  C h u n k i  sog‘lo m   o d a m d a   tin m a y   bilim   olib  turish 
ehtiyoji  mavjud b o ‘ladi.  Bilim  kishilarning  tabiat  va jam iyat 
h o d is a la ri  h a q id a   h osil  q ilin g a n   t o ‘g ‘ri  m a ’lu m o tla r i , 
k o ‘n ik m a si,  in so n n in g   ilgarigi  tajribalari  asosida  m u a y ­
yan  faoliyat  yoki  h a ra k atn i  bajarish  va  b o shq arish   ja r a -  
y o n l a r i n i n g   z a m o n a v iy la s h u v id ir .  B u la r n in g   h a m m a s i
M a d a n iy a t
tu s h u n c h a s i
M a d a n i y a t   t u s h u n c h a s i   h a m  
m a ’rifat  bilan  c h a m b a rc h a s   b o g i i q  
b o i i b ,   u  keng  va  to r   m a ’n o d a   ish-
B ilim   o lish
H a r   q a n d ay  ja m iy a tn in g   o ‘ziga 
xos  m a ’naviy  e h tiyo jlari  m avjud.
156

---

am aliy   faoliyatga  m o s  m u tax assislar  yetishib  chiqishiga 
xizm at  qiladi.
Bilimlar —  ilohiy,  insoniy  va  irfoniy  turlarga  b o iin a d i. 
Bu  bilimlarni  egallagan  kishigina  o ‘ta  komillikka  erishadi.