Ў збекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

11-амалий машғулот. Бурғилашдаги қийинчиликлар ва ҳалокатларни бартараф этишга доир мисол ва масалалар
11.1. Бурғилашда учрайдиган мушкулотлар ва авариялар билан курашиш тавсиялари.

Қудуқ устунида қатлам босимидан гидростатик босимни ошиб кетиши натижасида бурғилашда бурғилаш аралашмаларини ютилиши содир бўлади. Агарда қатламдаги босим қудуқ устунидаги босимдан юқори бўлса, нефт, сув ва газ қатламдан қудуққа кириб келади ва портлаш содир бўлиши мумкин.

Бурғилаш аралашмаларини ютилишида қудуқ устунида гидростатик босимни тушиб кетиши ва устуни юқори қисмини очилиб қолиши натижасида қудуқ устуни зонасида газнефт ва сувни отилиши учун қулай шароит пайдо бўлади. Бундай ҳолатни натижасида бурғилаш тизмаларини қисилиб ва тўхтаб қолиши; газ, нефт ва сувни отилиши содир бўлади.
Газнефт пайдо бўлишини олдини олиш талабларидан бири бу бурғилаш аралашмаларини зичлиги етарли даражада бўлиши керак.
Бурғилаш тизмаларини қисилиб ва ёпишиб қолишини олдини олиш чораларидан бири бу қудуқ устунини юқори сифатли коллоидли қайсики зич, юка ва ёпишмайдиган фильтрация қатлам ҳосил қиладиган аралашмалардан фойдаланишдир.
Фильтрация қатлами ёпишқоқлигини пасайтириш учун бурғилаш аралашмаларига махсус мойловчи қўшимчалар қўшилади. Масалан СМАД-1, графит, нефт, сульфонол, сирт актив моддалар, гудрон ва ҳакоза.
Бурғилаш қувурларини қисқариш, шламларни ўтиришига ва оғирлаштиргичларга қарши бурғилаш аралашмаларига фильтрация кўрсатгичи унча катта бўлмаган барқарорлашган тузилмалар киритиш керак. Қовушқоқлик ва статик силжиш кучланишни минимал ҳолатда ушлаб туриш мақсадга мувофиқдир.


11.2. Бурғилаш тизмаларини қисилиб қолган қисмини аниқлаш.

1-масала: Қуйидаги ҳолатларда бурғилаш тизмасининг қисилиб қолган узунлиги аниқлансин. Кранблокдаги кўтарувчи арқонларни жиҳозланиши 4х5. қудуқнинг чуқурлиги Н=2500 метр бўлиб Ø=142 мм-ли, қалинлиги δ=9 мм-ли бурғилаш қувурида қисилиб қолиш содир бўлган. Бурғилаш қувурлари тизмаси умумий 55 бўлимдан, тал тизмасига ҳамма осилган бўлимлар 5-бўлимдан, бурғилаш қувури тизмасини индикатор тарози бўйича хусусий оғирлиги 50-бўлинмадан иборат. Р₁-чўзилиш 60-чи бўлинмада, Р₂-чўзилиш 70-чи бўлинмада ўтказилди. Бурғилаш тизмаларини чўзилиш фарқи Δl=15 см.

Ечиш: Биринчидан индикатор тарози асбобини кўрсатгичи бўйича битта бўлинмани баҳосини аниқлаймиз (КН). Диаметри Ø=28 мм пўлат арқоннинг бир томонидаги зўриқиши 1-жадвал бўйича, 60 та бўлинишда 66,5 кн-ни, 70 та бўлинишда 78,5 кн ташкил этади. Шундай қилиб битта бўлинишни баҳоси (78,5-66,5)/10=1,20 кн-га тенг.