Ў збекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Индикатор тарозисининг кўрсатгичлари.
9-жадвал

Асбобнинг кўрсатгичлари	Тал арқоннинг бир учидаги зўриқиш, кН		Чет чиқиш, кН
	Верньер билан	Верньерсиз	Верньер билан	Верньерсиз
10	5,0	5,0	0	0
20	18,15	17,50	1,40	1,0
30	30,50	28,50	1,75	1,30
40	41,65	40,15	1,9	1,9
50	54,15	52,25	1,90	2,50
60	66,50	63,90	1,75	1,65
70	78,5	75,65	2,25	1,90
80	92,4	88,50	1,90	1,75
90	106,4	101,75	1,65	1,80
100	121,4	116,00	0	0

Бурғилаш тизмасининг қисилиб қолмаган қисмини узунлиги қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.

L_қис=(1,05EFΔl)/(P₂-P₁)

Бу ерда: L_қис – бурғилаш қувурининг қисиб қолган жой чуқурлиги, см;

E=2,1·10⁴ кН/см² – бурғилаш қувури пўлатининг эластиклик модули;
F=38,7 см² – қалинлиги δ=9 мм, диаметри Ø=140 мм-ли бурғилаш қувурини танасини кўндаланг кесим юзаси;
Р₁ ва Р₂ – бурғилаш қувурини чўзиш учун ҳосил қилинадиган юкланма, кН.

Р₂ - Р₁ = 70_бўл - 60_бўл =10_бўл.

Шундай қилиб тортишларни фарқи 1,20 · 10 · 8 = 96 кН. Тизмани чўзилиш Δl=15 см эканлигини эътиборга олган ҳолда.

L_қис= (1,05 · 2,1 · 10⁴ · 38,7 · 15)/196 = 133000 = 1300 м.

11.3. Нефт ваннани ҳисоби.

2-масала: Мезон майдонини бурғилаш жараёнида 2050÷2125 метр оралиқларида қисилиб қолиш хавфи бўлганлиги учун нефт ваннасини ҳажмини ҳисоблаймиз. Диаметри Ø=140 мм, қалинлиги δ=9 мм, қудуқ чуқурлиги Н=2125 метр, бурғи диаметри D_б=295,3 мм, қисилмаган қисми узунлиги L_қис=2050 метр, бурғилаш аралашмасини зичлиги ρ_б.а=1,25 г/см² бўлган ҳолатда қисилиб қолган тизмани бўшатиш учун талаб қилинган нефтли ванна ҳисоблансин. Нефтни зичлиги ρ_н=0,8 г/см².

Ечиш: Ванна учун керакли бўлган нефтни миқдорини аниқлаймиз.

D_қуд - қудуқ диаметри, м.

Бу ерда: к – қудуқларни бурғилаш давомида пайдо бўладиган ковак ёриқ ва бошқаларни ҳисобга олувчи коэффициент (к=1,05-1,30).

D=0,140 м бурғилаш қувурининг ташқи диаметри;
Н4 – қувур орқа тарафидан нефтни кўтарилиши баландлиги. Нефт қисилиш жойидан 50-100 м баландликка кўтарилади.

Н₁ = Н - L_қис + (50 ÷ 100) = 2300 – 2000 + 100 = 400 м.

d-бурғилаш қувурининг ички диаметри, м.

d = D - 2δ = 140 – 2 · 8 = 124 мм = 0,124 м

δ = 8 мм бурғилаш қувурини қалинлиги.

Н₂ – қувур орқа тарафига даврий равишда нефтни ҳайдаш натижасида қувур устунидаги нефт баландлиги.
Н₂ = 200 м қабул қиламиз.

V_н=0,785(0,354² - 0,14²)275 + 0,785 · 0,124² · 200 = 16,92 ≈ 17 м³

Нефтни ҳайдаш учун зарур бўлган бурғилаш аралашмасини миқдори.

Бурғилаш қувури орқасида бурғилаш аралашмаси ва қувур нефт билан тўлдирилганда керакли бўлган нефтни ҳайдашдаги максимал босимни аниқлаймиз. ρ=ρ₁+ρ₂. ρ₁ – устунидаги суюқликларни зичлиги фарқи натижасида пайдо бўладиган босимларни фарқи (қувурларда ва қувур орқасида).

ρ₂ – гидростатик йўқолишини енгиш учун сарфланадиган босим.

ρ₂ = 0,001 · Н · 0,8 = 0,001 · 2125 · 0,8 = 3,1 МПа.

Бунда: ρ = 10,3 + 3,1 МПа.
Нефт ваннаси қуввати N=120 кВт. ЦА-300 агрегати ёрдамида амалга оширилади. Унда насосни узатиши

Q = 10,2ηN/10ρ = 10,2 · 0,635 · 120/10 · 13,4 = 5,8 дм³/с.

Бу ерда: η=0,635 ЦА-300 агрегатининг фойдали иш коэффициенти.