Ў збекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

11.4. Қудуқ тубидаги бурғилаш аралашмасини босимини аниқлаш.

3-масала: Қудуқ чуқурлиги Н=4000 м, бурғилаш аралашмасини зичлиги ρ_б.а=1,25 г/см³, аралашмани статиқ силжиш кучланиши θ=0,004 н/см² ёки 40 кН/м², қудуқ диаметри D_қуд=200 мм бўлганда қудуқ тубидаги бурғилаш аралашмасининг гидростатик босими аниқлансин.

Ечиш: Қудуқ тубидаги бурғилаш аралашмасини босими қуйидаги формула ёрдамида аникланади.

ρ = ρ₀ + Нρ_б.а/100 ± Р_туз.

Бу ерда: ρ₀ – бурғилаш аралашмасини эркин юзадаги босими (қудуқ усти қисми ҳалқа фазасидаги).

Бу босим қудуқ орқа герметик мосламалар ёки қудуқни тўлиқ ёпиш ёки привентор қисман бекитилганда чиққан бурғилаш аралашмаларидан пайдо бўлган босим.
Бизнинг ҳолатда аралашма қудуқдан эркин чиққанлиги учун ρ₀=0 га тенг, Р_с – босим, бурғилаш аралашмасини тузилмаси ҳосил бўлганда қудуқ тубида пайдо бўладиган босим.
Қудуққа аралашма оқими секин ҳайдалганда, қудуқ тубида босим секин аста ошса, оқимни бошланишида р_с – босимни мусбат қиймати билан олинади.
Қудуқни пастки қисмига сувни секин фльтрланиши содир бўлса, қудуқ устунидаги сатҳ ўзгармас бўлса, р_с – босим манфий қийматга қабул килинади.
Агар қудуқ сув билан тўлдирилган бўлса, бунда р_с=0. р_с – қиймати қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.



р-ни қийматини мусбат оламиз.



11.5. Қатламни ютилиш коэффициент қийматини аниқлаш.

4-масала: Қудуқни Н_қуд=90 метр чуқурлигида, насос Q=110 м³/соат (30,6 дм3/с) қийматда ўзгарганда динамик сатҳ Н_д=81 метрда, қатламни ютилиш коэффициенти имконияти аниқлансин.

Ечиш: Тўлиқ ютилишда қатламни ютилиш коэффициенти имконияти қуйидаги формуладан топилади.

Бу ерда: Q_ют – ютилиш жадаллиги, м³/соат.

Н-босим, МПа-қайсики насос Q-қийматда узатганда статик ва динамик босимлар фарқи.

Маълумки, К>25 бўлганда ютилиш зонасини бартараф этиш учун оралиқ тизмасини тушириш ёки циркуляциясиз бурғилаш керак.

2-жадвалда ютилиш зоналарини бартараф этиш маълумотлари келтирилган.